Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

29 - САВОЛ: 
ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТ – БУ ҚАНДАЙ 
ТУШУНЧА? 
ЖАВОБ: Ижодий фаолият – бу барча руҳий ва ақлий кучларни 
ишга солиб инсоннинг аниқ бир мақсадга интилувчанлиги, махсус 
ҳиссий ҳолати, илҳомланиши, шунингдек, руҳий кечинмаси, 
муаммони жон-жаҳти билан ҳал этиш истаклари мажмуаси. 
КЎРСАТМА: Замонавий тадқиқотчи инновацион-интегратив 
ишланмалар қилишга доимо эътиборда бўлиши керак ва бу орқали 
илм-фан ва таълим тараққиётининг давомийлигини таъминлашга 
муносиб ҳисса қўшиш мумкин. Бунга ҳозирда имкониятлар бор, 
яъни ижодий фаолият янги ижодий даражага эришишни, янги 
тафаккурга эга бўлишни ва ижодий фаолиятнинг фаол, фидойи 
иштирокчиси бўлишини таъминлай олади. 
30 - САВОЛ: 
ИЖТИМОИЙ ЙЎНАЛГАНЛИККА ҚАН-
ДАЙ ТАЛАБЛАР ҚЎЙИЛАДИ? 
ЖАВОБ: Ижтимоий йўналганлик – бу таълимда янги 
йўналганлик бўлиб, инсонга фуқаро сифатида, ижтимоий ва 
касбий уюшмалар аъзоси сифатида ижтимоий меҳнатга бўлган 
қобилиятига, фидойилигига, масъуляти ва маълумотли бўлиш 
сифатига қўйилган талаблардир. 
КЎРСАТМА: Ижтимоий йўналганлик бўйича талабларни 
ҳисобга олишда ижтимоий мақсадни эътиборга олиш керак. 
Ижтимоий мақсад эса жамоатчиликнинг орзу-интилишларида 
акс эттирилган бўлади. Унда шахсий фикрнинг ижтимоий 
мақсадга айланиши муҳим аҳамият касб этади. 
31 - САВОЛ: ИЗЛАНИШ ҚАНДАЙ ЖАРАЁН? 
ЖАВОБ: Изланиш – бу ижодий фаолият юритиш натижасида 
бирор янгиликка эришиш жараёнидир. 
Изланишлар олиб боришда ўрганилаётган тадқиқот ишигача 
бўлган ишланмалар (предмет, буюм, қурилма, механизм, машина, 
метод, методология, технология, алгоритм, модель ва ҳ.к.) 
таҳлилий кўриб чиқилади, яъни анализ ва синтез, умумлаштириш 

---

34 
ва хулосалаш, тажрибада синаб кўриш, кузатишлар ўтказиш, 
мантиқий хулосалар чиқариш, ички фаразларни ифодалаб олиш 
каби ишларни амалга оширади. Натижада изланиш давомида 
нотўғри бўлиб қолган ишланмалар муаммо мақсадига мос қилиб 
тўғриланади ёки янгиси ишлаб чиқилади. 
Маълумки, изланиш, ижодий фаолият юритиш натижасида 
бирор янгиликка эришиш демакдир. Натижалар ижод хусусиятига 
қараб турли шаклларда бўлиши мумкин, яъни реферат, тезис, 
мақола, китоб, автореферат, диссертация, монография ёки 
шаклланган фикр, ғоя, қараш (концепция), таълимот ёки қурилма, 
механизм, машина, ихтиро, патент, кашфиёт, модель, алгоритм, 
тамойил, мезон ва ҳ.к. 
КЎРСАТМА: 1. Изланиш олиб боришда қайси фан ютуқ-
ларидан фойдаланишни режалаштирсангиз ўша фан мақсад-вази-
фалари эътиборингизда бўлсин. Бунга сабаб улар изланишингиз 
натижасини баҳолашда ва айниқса муаммоингизнинг методологик 
асосларини ёритишда жуда керак бўлади. 
2. Изланиш жараёни ҳам доим бшқаришга муҳтож. Шунинг 
учун изланиш жараёнини олиб боришнинг алгоритмик тизимини 
ишлаб чиқсангиз, шуғулланаётган изланиш жараёнида жорий, 
оралиқ ва якуний назоратларни амалга оширишга имконият 
яратилади. Бу эса изланиш жараёнида вақтни тежашга ва нотўғри 
йўлга кириб қолмасликка асос бўлади.