Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

24 - САВОЛ: 
ИЖОД ВА ИЖОД ҚИЛИШНИНГ ЎЗИГА 
ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ ДЕГАНДА НИМА-
НИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Ижод – инсоннинг янги моддий ва маънавий неъматлар 
яратиш фаолияти.
Ижод – кишининг яратувчилик маҳорати: бадиий, илмий асар 
ёки моддий бойлик яратиш, вужудга келтириш каби фаолиятларини 
ҳаракатлантирувчи кучи. 
Демак, ижод – ақлий фаолият бўлиб, у инсоннинг фикри, 
билими, ғояси, қарашлари, яъни тафаккурини ишга солиб яра-
тувчилик фаолиятини шакллантиради. Бунда инсоннинг тафаккури, 
хотираси, тасаввури, диққат эътибори, иродаси муҳим роль ўйнайди 
ва бу жараёнда инсоннинг билимлилиги, тажрибалилиги, 
истеъдодлилиги ва хуллас ижодкорлилиги намоён бўлади. 
Ижод даставвал инсон тасаввурида фикр шаклида юзага келади, 
кейин улар ривожланиб, такомиллашиб ғоя, қараш кўринишига ўта-
ди ва уларга тааллуқли масалалар юзасида изланишлар бошланади. 
Демак, ижод – илм-фан, техника-технология, маданият ва шу 
кабиларни ривожлантириб, уларнинг ҳозирги ҳолатини янги сифат 
босқичига кўтаради. 
Ижодни шартли равишда 2га: илмий ижод ва бадиий ижодга 
бўлиш мумкин. Олимлар фаолиятини илмий ижодга, санъаткорлар 
ва ёзувчилар фаолияти бадиий ижодга қаратилган. Баъзи 
кишиларда ҳар икки ижод ривожланган бўлиши мумкин. Илмий 
ижодда табиат ва жамият ҳаётининг объектив қонуниятлари акс 
этса, бадиий ижодда маънавий ҳаёт муаммоларига санъаткорнинг 
объектив, ўзига хос қарашлари, ҳис-туйғулари акс этади [ЎзМУ – 
8 жилд. 2004. – 704б.]. 

---

30 
КЎРСАТМА: 1. Киши ижод қилиши учун унда қуйидаги 
кўрсаткич (омил, жиҳат)лар шаклланган бўлиши керак: ақл, онг, 
фикр, илм, билим, хотира, тасаввур, диққат, эксперимент, 
тажриба, дунёқараш, ирода, идрок, истеъдод ва ҳ.к. Шу сабабли 
ҳар қандай тадқиқотчи ўзи олиб бораётган тадқиқот ишининг 
мазмун-моҳияти, мақсад-вазифаси ва кутилаётган натижа ҳақида 
кенг билимга эга бўлиши керак. 
2. Ижодий фаолиятда илмийлик, илмий билим ва уларнинг 
самарадорлиги асосий категориялардир. Шу сабабли, илмий ижодда 
уларнинг мавжудлигига мунтазам равишда мурожаат қилиб бориш 
керак.