Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

 
240 - САВОЛ: 
КИБЕРНЕТИКА ФАНИНИНГ ВУЖУДГА 
КЕЛИШИДА НОРБЕРТ ВИНЕРНИНГ 
ҚАНДАЙ ХИЗМАТЛАРИ БОР? 
ЖАВОБ: Кибернетика фанининг вужудга келиши ва 
ривожланишида машҳур америкалик оли Норберт Винернинг жуда 
катта ҳиссаси бор. Уни “кибернетика” нинг отаси дейилади. 1948 
йилда Н.Винернинг “Кибернетика” номли китоби нашр қилин-
гандан кейин бу соҳа ўзининг мустақил ривожланиш йўна-
лишларини бирин-кетин белгилаб ола бошлади. 
Ўзбекистонда эса бу соҳа ривожига салмоқли ҳисса қўшган 
олим, физика, математика фанлари доктори, профессор, Беруний 
номидаги Давлат мукофоти савриндори, Ўзбекистонда хизмат кўр-
сатган фан арбоби, академик ВОСИЛ ҚОБУЛОВИЧ ҚОБУ-
ЛОВДИР. 
КЎРСАТМА: Ҳар қандай тадқиқотчи ўз ижодий фаолиятини 
оптимал бошқаришни хоҳласа кибернетика фани ютуқларидан 
фойдалангани маъқул. Бунга сабаб бошқаришнинг энг асосий 
хусусияти шундан иборатки, бунинг натижасида қўйилган мақсадга 
эришилади. Қўйилган мақсад ёки истак ва интилишлар асосида, 
олдинда турган вазифаларни бажариш учун бошқа кишиларнинг 
(ёки 
муҳитнинг) 
ҳаракатлари 
(таъсирлари) 
жараёнларни 
бошқаришнинг мазмунини ташкил этади ва ҳаракатлар кетма-
кетлигини мақсадга эришиш сари йўналтиради. 
 
241 - САВОЛ: 
КОСМОНАВТИКА 
ФАНИ 
ҚАНДАЙ 
МАНБАЛАРНИ ЎРГАНАДИГАН ФАН? 
ЖАВОБ: Космонавтика (космос ва юнонча “nfutike” – кемани 
бошқариш санъати) – космик фазога парвоз қилиш; турли хилдаги 
космик аппаратлардан фойдаланган ҳолда космосни ва ердан 
ташқаридаги космик объектларни ўрганишни таъминлайдиган фан 
ва техника соҳалари мажмуи. 
Космонавтика қуйидаги муаммолар билан шуғулланади: 

космик учишлар назарияси ҳаракат траекторияларини 
ҳисоблаш; 

---

178 

илмий техникавий космик ракеталар, бошқариш борт тизими, 
учириш жойи қурилмалари, бошқариш кемалар ва станциялар, 
илмий лаборатория жиҳозлари, Ердаги учиришни бошқариш 
тизимини яратиш, траекториянинг ўлчаш хизмати, орбитал стан-
цияларни жиҳозлаш ва бошқариш; 

тиббий – биологик ҳаётини таъминлашнинг борт тизимини 
яратиш; 

ортиқча зўриқиш, вазинсизлик, радиация ва шу каби 
масалалар билан боғлиқ равишда инсон организмида кечадиган 
нохуш хабарларни бартараф қилиш; 

космик фазо ва сайёралардан фойдаланишнинг ҳуқуқий, 
халқаро ҳуқуқий меъёрлари бўйича бошқарув масалалари ва шу 
кабилар. 
КЎРСАТМА: Космонавтика билан шуғулланишни хоҳлаган 
ҳар қандай киши автоматик бошқариш ва ростлаш назариясининг 
эгаллаган бўлмоғи лозим.