Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

13 - САВОЛ: БИЛИМ ҚАНДАЙ ШАКЛЛАНТИРИЛАДИ? 
ЖАВОБ: Билим – борлиқни билиш жараёнининг амалиётда 
тасдиқланган натижалари асосида шакллантирилади.
Билим – объект мавжудод ҳақидаги ёки муайян соҳага оид 
маълумотлар мажмуи. 
Билим – бу объектив реалликнинг инсон онгида адекват акс 
эттирилиши. Булар тасаввур, тушунча, мулоҳаза, назария ва шу 
кабилар. 
Билимлар қуйидаги кўринишларда учрайди: кундалик; илмий; 
эмперик; назарий. 
Кундалик билим соғлом фикрга ва кундалик амалий фаолият 
шаклларига асосланади. Инсоннинг атроф-муҳитга мослашуви, 
унинг хатти-ҳаракатлари ва олдиндан кўра билиши учун асос 
бўлиб хизмат қилади. Унинг вазифаси таълим-тарбия жараёнини 
назорат қилишга кўмаклашиш. 
Билим – билишни амалга оширувчи асосий омил бўлиб,
дунёни билишнинг негизини ташкил этади ва у туфайли илм, фан, 
техника-технологиялар ривожланиши таъминланади. 
КЎРСАТМА: Таълим-тарбияни уюштиришда назарий, эмпе-
рик ва илмий билимлар роли ва ўрни беқиёс. Илмий тадқиқот 
ишларини олиб боришда илмий билимларнинг аҳамияти янада 
юксак. Шу сабабли, илмий тадқиқот иши жараёнида илмий би-
лимларга эътиборни доимо кучайтириб бориш керак. Бунга сабаб 
илмий билимлар таълим-тарбияни такомиллаштириш муаммолари 
ечимларини топишда кўл келади ва у тизимли, асосли нарса-
ҳодисалар моҳиятига чуқур кириб борадиган бўлади. 
14 - САВОЛ: 
БИЛИМГА ҚАНДАЙ ТАЛАБЛАР ҚЎЙИ-
ЛАДИ? 
ЖАВОБ: Билимларга қўйиладиган талаблар қуйидагилардан 
иборат: 

билим беришнинг илмийлиги; 

билимнинг тушунарлилиги; 

билимни тушунишлик; 

билимнинг мукаммаллилиги; 

---

23 

билимнинг чуқурлиги; 

билимнинг оперативлиги (тезкорлиги); 

билимнинг ихчамлиги; 

билимнинг аниқлиги; 

билимнинг умумийлиги; 

билимнинг тизимлийлиги. 
Билимлар – бу одамларнинг ижтимоий сиёсий амалиёт 
жараёнида тўпланган умумлашган тажрибасидир. 
КЎРСАТМА: 1. Илмий фаолиятда синчиковликка, айниқса 
билимларга қўйилган талабларга эътибор беринг. Акс ҳолда 
озгина эътиборсизлик илмий тадқиқот ишингизнинг савиясини 
пасайтиришга ва айрим ҳолларда нотўғри йўлларга кириб 
қолишингизга сабаб бўлиши мумкин. 
2. Илмий тадқиқот ишини олиб боришда албатта билимларга 
қўйилган барча талабларга мунтазам равишда эътибор бериш 
керак бўлади ва бу билан ижодий фаолиятни мақсадга мувофиқ 
қилиб олиб боришга имконият яратилади.