Ўзбекистон республикаси вазирлар махкамаси тошкент ислом университети “фикх, иктисод ва таббиий фанлар” факультети

-10
0
10
20
30
40
50
1
кв
2
кв
3
кв
1
2
0
10
20
30
40
1 кв
2 кв
3 кв
4 кв
1
2

---

194 
3-расм. Янги маҳсулотларни ишлаб чиқаришга ўтишнинг 
асосий усуллари
14
 
Илмий-техник янгиликни муваффақиятли амалга ошириш ва уни 
инновацион товарга айлантириш учун технологик қарорлар ва талаб 
қилинаётган ускуналарни ишлаб чиқариш жараёнларининг кейинчалик 
бошқаришга эга танловини таҳлил қилиш зарур.
Бошқарувнинг асосида нафақат вақтнинг ушбу пайтида, балки 
истиқболда ҳам энг яхши бўлган технологик ечимларни танлаш, уларни 
амалиётга татбиқ этиш бўйича тадбирларнинг мақсадга қаратилган тизими 
ётади.
Янгилик киритиш лойиҳасини амалга ошириш учун технологик ечимни 
танлаш муқобиллик асосида амалга оширилади. Танлаш мезонлари ғоятда 
турли-туман, аммо молиявий мақсадга мувофиқлик ва технологик амалга 
оширилиши ҳал этувчи ҳисобланади. Буни одатда қабул қилинаётган 
лойиҳанинг рентабеллиги, унинг технология, ускуналар, асбоблар, жиҳозлар, 
ижрочиларнинг сифати ва сони жиҳатидан амалга ошириш мумкинлиги 
тушунилади.
Умуман технологик ечимни танлашга 50 дан ортиқ, шу жумладан 
молиявий, иқтисодий, илмий-техник, ижтимоий, экологик, бозор ва бошқа 
мезонлар таъсир кўрсатади.
Технологик ечимларнинг эҳтимолий вариантларини таҳлил қилишда 
технологик жараённинг техник ва иқтисодий кўрсаткичларининг ўзаро 
алоқасини белгилаш ва харажатларни камайтириш ва татбиқ этилаётган 
янгиликнинг мувофиқ сифатига эришишга кўмаклашувчи омилларни 
14
Румянцова А.А. Менеджмент инновации. Как научную разработки довести до инновации: 
Учебное пособие. – Санкт Петербург, 2007.

---

195 
аниқлаш муҳимдир. Бу ерда ишлаб чиқаришнинг ташкилий-технологик 
омиллари: қўлланилаётган технологиянинг илғорлик даражаси, ишлаб чиқиш 
тартиблари, 
технологик 
жараёнларнинг 
параметрлари, 
техник 
жиҳозланганлик даражаси, ускуналарни танлашнинг тизимлилиги ва уни 
унификациялаш даражаси катта роль ўйнайди.
Ташкилий омилларга ишлаб чиқаришнинг тури (якка, серияли, 
оммавий), технологик жараёнларни вақтда ташкил қилиш усули (узлуксиз 
ёки дискретли) ускуналардан фойдаланиш даражаси, маҳсулотни ишлаб 
чиқариш ҳажми, партиянинг ўлчами ва ҳоказолар киради. Бунда айрим 
омилларнинг ўзаро алоқасига алоҳида эътибор қаратилади, чунки уларнинг 
пайдо бўлиши оқибатида фойдали ёки зарали бўлиши мумкин. Масалан, 
маҳсулотни материални истеъмол қилишга нафақат деталнинг ўлчами ва 
оғирлиги, балки танлаб олинган тайёрлаш тури, уни олиш усуллари, ишлаб 
чиқариш тартиби ҳам таъсир кўрсатади. Технологик жараённи меҳнат 
истеъмоли ва операцияни бажариш вақтининг меъёрига констукциянинг 
мураккаблиги, аниқлашнинг талаб этиладиган даражаси ва сиртига ишлов 
беришнинг тозалиги, ходимнинг малакаси таъсир кўрсатади.Татбиқ 
этилаётган янгилик даражаси ва сифатини танлаш тадбирлари умуман 5-6 
босқичдан ташкил топади ва 4-расмда кўрсатилган.