O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pеdagogika instituti “Pedagogika-psixologiya” kafedrasi

Мактабда ишни нимадан бошлаш керак? 
Педагогик ходимлар психологиядан хабардор бўлганликлари учун психологга ўз 
талаблари ва илтимосларини етказадилар. Психологнинг вазифаси шундан иборатки, 
ўқувчилар ота-оналар гуруҳлари психологдан нимани хоҳлашини ўрганиб мактабнинг 
ижтимоий-психологик кутилмалари картасини тузиши зарур. Бунда психологга 
нисбатан у ёки бу кутилмаларни баён этган гуруҳлар ва шахсларни ажратиш мумкин. 
Бу мақсад анкета ва интервью шаклида махсус ижтимоий-психологик тадқиқот 
ўтказиш зарур. Агар психолог анкета усулини танласа, биз ишлаб чиққан ота- оналар, 
мактаб маъмурияти, ўқитувчилар учун анкетадан фойдаланишлари мумкин (1- иловага 
қаранг) Анкета усулини қўллаганда, психолог тарқатган барча анкеталарни қайтариб 
олмаслигини ҳисобга олиш зарур (респондентларнинг баъзилари анкетани уйда 
қолдириб кетади, баъзилар жавоб беришдан бош тортадилар). Социологларнинг 
кузатишларича, анкеталарни тарқатганда уларни қайтариш ҳажми 30% дан 92-98% 
гача ўзгариб туради. 

---

-Мактаб кутилмаларини ижтимоий-психологик тадқиқот қилиш натижалари 
психологнинг ўз иши учун материалдир, уларни тарқатиш, мактаб маъмуриятига қайта 
ишланмаган очиқ ҳолда бериш мумкин эмас. Мактаб маъмурияти психологдан 
қилинган ишларнинг ҳисоботини олиши мумкин. Ҳисоботда аниқ фамилиялар 
кўрсатилмасдан олинган натижаларнинг умумий таҳлили акс этади.
Мактаб маъмурияти, ўқитувчилар ва уларнинг ота-оналари билан мактабда 
интервью ўтказиш маҳсулдор усул ҳисобланади. Вақт ва куч кетиш бўйича психолог 
ишининг аралаш варианти маҳсулдор ҳисобланади (3-жадвалга қаранг). 
Масалан, бошланғич синфларнинг 8 нафар ўқитувчиси психологга қуйидагича 
кутилмани билдиришади: биринчи синф ўқувчиларининг мактаб ҳаётига тезроқ 
мослаштириш учун ёрдамлашиш зарурлиги таъкидланади. Бу мактабда бошланғич 
синф ўқувчилари жами 11 та. Психолог горизонтал бўйича бўш жойга: «Бошланғич 
синф ўқувчиларининг мослашишларига ёрдам» деб белгилаб, тўғрисига 72,7% деб 
ёзиб қўяди.
3-жадвал. Мактаб кутилмаларини ўрганишни ижтимоий- психологик ташкил этиш.