"makroiqtisodiyot"

tashqi savdo hajmlarini soliqlar, subsidiyalar, valyuta nazorati va import yoki 
eksportni to’g’ridan-to’g’ri cheklashlar orqali tartibga solishni o’z ichiga 
olgan nisbatan mustaqil yo’nalishidir. 
Tashqi savdoni cheklash borasida olib borilayotgan har qanday chora-
tadbirlar qisqa muddatli samara beradi. Uzoq davrda esa, faqat erkin savdogina 
iqtisodiy resurslarni samarali joylashtirish imkonini beradi. Shuning uchun ham 
ko’pgina mutaxassis-iqtisodchilar mamlakat iqtisodiyoti va aholisi turmush 
darajani yaxshilash uchun erkin tashqi savdo siyosati foydaliroq, chunki, tashqi 
savdoni cheklashga nisbatan uni erkinlashtirish iqtisodiy resurslardan samarali 
foydalanishga ko’proq imkoniyat yaratadi, deb hisoblashadi. 
Garchand, erkin savdo jahon iqtisodiyoti nuqtai nazaridan foydali bo’lishi 
mumkin bo’lsada, ammo alohida olingan mamlakat iqtisodiyoti manfaati nuqtai 
nazaridan erkin savdo hamma vaqt ham foydali bo’lavermaydi. 

---

210 
 
Tashqi savdoni cheklash usullarining 50 dan oshiqroq turi mavjud. Ularning 
ayrimlari davlat g’aznasini to’ldirishga yo’naltirilgan bo’lsa, ba’zilari umuman 
importni cheklashga va yana boshqasi esa eksportni cheklashga yoki 
rag’batlantirishga yo’naltirilgan. Amaliyotda tashqi savdoni tartibga solishning 
ta’rif va nota’rif usullaridan foydalaniladi. 
Ta’rif usullariga import va eksport bojlarini joriy qilish kirsa,  nota’rif 
usullariga eksporterlar va ishlab chiqaruvchilarga subsidiyalar berish, kvotalash,  
litsenziyalash kabilar kiradi. 
Bojxona bojlari avvalo import bojlari va eksport bojlariga ajraladi. 
Import bojlari davlat byudjetini to’ldirish maqsadida va ichki bozorlarga 
tushadigan chet el tovarlari oqimini tartibga solish uchun belgilanadi. Eksport 
bojlari mamlakat ichida talab ko’p bo’lgan mahsulotlar taqchilligining oldini olish 
maqsadida belgilanadi.