Mavzu: Iqtisodiy matematik modellar tasnifi Reja


  Modellashtirish  bosqichlari



Download 328,81 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/9
Sana31.12.2021
Hajmi328,81 Kb.
#247207
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
4. Iqtisodiy matematik modellar tasnifi.

 

2.  Modellashtirish  bosqichlari.  Iqtisodiy  hodisalar  va  ko„rsatkichlarni 

modellashtirish  murakkab  jarayon  hisoblanadi.  Modellashtirish  jarayonini  amalga 

oshirish  uchun  avvalo  obyekt  to„g„risida  (firma,  korxona,  tarmoq,  milliy 

iqtisodiyot)  yetarli  va  ishonchli  ma‟lumotlarga  ega  bo„lish  lozim.  Ushbu 

ma‟lumotlarning  ishonchliligiga  va  yetarli  darajada  bo„lshiga  tuzilayotgan  yoki 

yaratiiayotgan modelning sifatli va hayotiyligi ko„p jihatdan bog„liqdir. 

Modellashtirish jarayoning mohiyati 3-rasmda keltirilgan. 

Modellashtirish  jarayonini  amalga  oshirish  uchun  avvalo  obyekt  to„g„risida 

(firma, korxona, tarmoq, milliy iqtisodiyot) yetarli va ishonchli ma‟lumotlarga ega 

bo„lish  lozim.  Ushbu  ma‟lumotlarning  ishonchliligiga  va  yetarli  darajada 

bo„lishiga  tuzilayotgan  yoki  yaratilayotgan  modelning  sifatli  va  hayotiyligi  ko„p 

jihatdan bog„liqdir. 




Modelni  qurish  bosqichi  haqiqiy  (original)  obyekt  haqida  ba‟zi  bilimlarni 

talab  qiladi.  Original  obyekt  va  modelning  yetarli  darajada  o„xshashligi  masalasi 

aniq  tahlilni  talab  etadi.  Modellashtirishning  2-bosqichida  model  o„rganilayotgan 

mustaqil obyekt  sifatida  maydonga  chiqadi. Bunday  tekshiruvlarning  shakllaridan 

biri “modeli tajribalari” o„tkazish hisoblanadi. Ularda modelning ishlash shartlari 

ongli  ravishda  o„zgartiriladi  va  uning  “hulqi‟‟  haqidagi  ma‟lumotlar  tartibga 

solinadi.  Bu  bosqichning  yakuniy  natijasi  R  model  haqida  olingan  jami  bilimlar 

hisoblanadi. 

 

3-rasm. Modellashtirish jarayonining umumiy sxemasi. 



3-bosqichda  bilimlarni  modeldan  original  obyektga  ko„chirish  amalga 

oshiriladi.  Subyekt  haqida  jami  bilimlar  to„planadi.  Bu  bosqich  aniq  qoidalar 

asosida  o„tkaziladi.  Model  haqidagi  bilimlar  shunday  tizimlashtirilishi  kerakki, 

unda  original  obyektning  modelni  qurishda  o„zgartiriladigan  yoki  o„z  aksini 

topmagan xususiyatlari hisobga olinishi zarur. 

Biz  original  obyekt  va  modelni  o„xshashlik  belgilarining  o„zida  aks  ettira 

olgan  har  qanday  natijani  to„la  asos  bilan  modeldan  originalga  ko„chira  olamiz. 

Agar  bu  modelni  tekshirishning  ma‟lum  natijasi  modelning  original  obyektdan 

farqi bilan bog„liq bo„lsa, bu natijani ko„chirish asossiz hisoblanadi. 

4-bosqich  -  model  yordamida  olinadigan  bilimlarning  amaliy  tekshiruvi  va 

obyekt  haqidagi  umumlashtiruvchi  nazariyani  yaratish,  obyektni  o„zgartirishda 

yoki  boshqarishda  olingan  bilimlarni  qo„llashdan  iboratdir.  Modellashtirishning 

mohiyatini  tushunishda  shuni  ham  esda  tutish  lozimki,  modellashtirish  -  obyekt 

haqidagi  bilimlarning  yagona  manbai  emas.  Modellashtirish  jarayonini  -  undan 

juda  keng  bo„lgan  obyektni  umumiy  o„rganish  jarayoni  o„z  ichiga  oladi.  Bu  hol 

faqatgina  modellashtirish  jarayonida  emas,  balki  o„rganishning  turli-tuman 




vositalari asosida olinadigan tadqiqotlar natijasini umumlashtirish va birlashtirishni 

o„z ichiga oluvchi yakuniy bosqichda ham hisobga olinishi zarur. 

Modellashtirish-takrorlanuvchi  (siklik)  jarayondir.  Bu  shuni  bildiradiki, 

birinchi  4-bosqichli  sikldan  so„ng  ikkinchisi,  uchinchisi  va  hokazo  keladi,  sikl 

takrorlanadi. Bunda tekshirilayotgan obyekt haqidagi bilimlar kengayadi va tobora 

aniqroq  bo„ladi,  boshlang„ich  model  esa  takomillasha  boradi.  Obyektni  ham 

o„rganish natijasida paydo bo„lgan kamchilik va model qurishdagi xatolar birinchi 

sikldan  so„ng  aniqlanib,  keyingi  sikllarda  tuzatilishi  mumkin.  Demak, 

modellashtirish uslubiyotida o„z-o„zini rivojlantirish asoslari mavjud. 

Iqtisodiy-matematik  modellarni  tuzish  ham,  yuqoridagi  umumiy  sxemaga 

mos, bir qancha bosqichlardan tashkil topadi (4-rasm). 

 

4-rasm. Iqtisodiy-mamemamik modellashtirishning bosqichlari 




Download 328,81 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish