Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
174 
мезони бузилади. Натижада, ана шундай оилада тарбияланаётган бола ғоятда 
тартибсиз, эрка, танти, ишёқмас, қайсар бўлиб қолади. Бундай болалар қайта 
тарбияланишга муҳтож бўладилар. Бу ҳақида А.С.Макаренко болаларга мумкин 
қадар жуда кичик ёшлигидан бошлаб тўғри тарбия беришга киришиш 
кераклигини, акс ҳолда уларни кейинчалик қайта тарбиялаш ғоят оғир 
боўлишини, бу иш кўп куч ва билим талаб этишини кўрсатиб: “болани қайта 
тарбиялашга нисбатан уни тўғри ва нормал тарбиялаш қанча осондир” деган эди. 
Тан олиш керак, жамиятимизда ёш авлоднинг жисмоний ривожланишига 
бугун жуда катта аҳамият берилмоқда, бироқ унинг психологик саломатлигига, 
руҳий ривожланишига педагог ва психологлар, қолаверса ота-оналар томонидан 
етарлича эътибор берилгани йўқ 
Агар инсоннинг эътиқоди, маънавий баркамоллиги, руҳий турғунлигига 
эътибор берилмас экан, бундай инсон онгини осонлик билан заҳарлаш мумкин. 
 Агар бола кўп танқид қилинса - у тергашни ўрганади;
 Агар болага қаршилик кўрсатилса - у урушқоқликка кўникади; 
 Агар бола кўп мазах қилинса - у ўта тортинчоқ бўлиб қолади; 
 Агар бола кўп шарманда қилинса - у ўзини айбдор деб билади;
 Агар болани кўп қўллаб-қувватлашса - у ўзида ишонч ҳиссини 
мустаҳкамлайди; 
 Агар болани кўп мақташса - у баҳолашни ва таққослашни ўрганади; 
 Агар бола билан ростгўй бўлишса - у адолатли бўлишга интилади; 
 Агар бола хавфсизлик ҳисси билан яшаса - у ўзига яхши муносабатда 
бўлади; 
 Агар бола самимийлик ва меҳр муҳитида тарбияланса - у бу дунёда меҳр - 
муҳаббатни қадрлайди. 
Фарзанд омадли, ўзига ишонган, одоб-ахлоқли, ўқимишли бўлиб етишиши 
учун қандай йўл тутмоқ керак? Катта педагогик ва психологик таълим 
мажмуасида озгина қаттиққўллик ва темир интизомни қўшинг. Бу мажмуани меҳр 
ва мақтов билан сайқалланг. Ана шундай мажмуани қўллаган ҳолда вояга етказинг. 
Ва яна шу нарсани унутмангки, оиладаги ўзаро муносабатни доим самиймий 
бўлиши бу тарбиянинг энг муҳим шарти ҳисобланади.