Сақлашга қабул қилинадиган доннинг ҳолати

- 16 - 
6. Техник жихатдан тартибга солиш тизимини жорий 
этишнинг ташқи савдо ривожланишига таъсири 
Стандартлар мамлакат иқтисодиѐти ва саноатида муҳим рол ўйнаши 
кўпчиликка маълум, лекин уларнинг ҳақиқий маъносини тушуниб етиш ва 
талқин этишни ушбу соҳа мутахассисларигина уддалай оладилар. Ҳозирги 
халқаро даражадаги рақобат жараѐнида стандартларнинг роли ниҳоятда 
баландлиги, ўлар савдо-сотиқдаги тўсиқлар тоифасига кирсада, шу билан 
бир вақтда маҳсулотларнинг ташқи бозордаги рақобатдорлигини ошириш 
орқали мамлакат иқтисодиѐтининг барқарор ўсишига ѐрдам бериши 
борасидаги тушунчалар кенгаймоқда. 
Техник жиҳатдан тартибга солиш деганда ишлаб чиқариш ва истеъмол 
қилиш соҳалари ўртасидаги, маҳсулотларнинг хавфсизлиги учун 
белгиланган талабларга, ишлаб чиқариш, сақлаш, ташиш, сотиш, қўллаш, 
фойдаланиш фаолиятларига ҳамда шу талаблар ижросини текширишга 
алоқадор муносабатларни шакллантириш масалалари назарда тутилади. 
Бунда, бозор бир тарафдан бизнес ва маҳсулот айланишининг эркинлиги, 
бошқа тарафдан маҳсулот ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш ва 
мувофиқликни тасдиқлаш жараѐнлари ва бошқа талаблар орқали тартибга 
солинади. 
Амалда регламент - маҳсулотнинг хавфсизлиги ва унга тегишли 
жараѐнлар учун зарурий талабларни белгилайдиган техник йўналишдаги 
меъѐрий-хуқуқий ҳужжат сифатида шаклланади. Иқтисодий нуқтаи 
назардан қараганда, техник нормалар маълум шартлилик улуши билан 
иқтисодий сиѐсатни ҳаѐтга тадбиқ этишнинг кучли воситаси ҳисобланади. 
Шундай екан техник нормалар билан бошқариш ѐрдамида, бозорларни 
ташкил этиш ѐки аксинча бартараф этиш, ривожланишнинг зарурлик 
даражаларини белгилаш, бошқа соҳалар ривожланишини сақлаган ҳолда 

---

- 17 - 
янги саноат йўналишларини ишга тушириш ва шу каби бошқа тадбирларни 
амалга ошириш мумкин. Бинобарин, республикамизда шакллантирилаѐтган 
техник жиҳатдан тартибга солиш давлат тизими мамлакатимиз иқтисодий 
сиѐсатининг ташкил этувчи қисми бўлиб қолиши ва белгиланган устивор 
мақсадларни бажарилишини таъминлашга улкан ҳисса қўшиши аниқдир. 
Президентимиз И.А.Каримов томонидан, 2011 йил учун ри-
вожлантиришнинг зарурлик даражалари белгилаб берилганлиги, 
мамлакатимизни иқтисодий ривожлантиришга қаратилган узоқ муддатли 
стратегик мақсадни амалга оширишнинг мантиғи мустақиллигимизнинг 
дастлабки кунларидан бошланган ва Ўзбекистоннинг жаҳон бозоридаги 
рақобатбардошлигини 
ошириш 
ва 
мавқиени 
мустаҳкамлашга 
йўналтирилган таркибий ўзгаришлар ва юксак технологияларга асосланган 
замонавий тармоқлар ва ишлаб чиқариш соҳаларини жадал ривожлантириш 
сиѐсатини 2011 йилдаги асосий устувор йўналиш сифатида давом 
эттиришни тақозо этди. 
Халқаро савдо-сотиқ доирасида техник жиҳатдан тартибга солиш 
соҳасида бутунжаҳон савдо ташқилоти аъзолари учун мажбурий бўлган 
ҳуқуқий асос мавжуд бўлиб, унда техник регламентлар (хавфсизликни 
таъминлаш мақсадида бажарилиши шарт бўлган талаблар). ва 
мувофиқликни баҳолаш жараѐнларининг ишлаб чиқилиши, қабул қилиниши 
ва қўлланилишидаги тамойил ва тавсифлар аниқ белгиланган. Бу тамойил ва 
тавсифлар Бутунжаҳон Савдо Ташкилоти (БСТ).нинг Савдодаги техник 
тўсиқлар (СТТ). бўйича Келишуви ҳамда санитар ва фитосанитар чоралар 
бўйича Келишувида ифодаланган. Иккала Келишув ҳам техник регламент 
қандай мақсадларда қўлланишини аниқ кўрсатади. Бунда, техник регламент 
ўз моҳиятига кўра техник тўсиқ ҳисоблансада, аммо бундай тўсиқ инсон 
саломатлиги ва ҳаѐти хавфсизлиги, ҳайвонлар ва ўсимликлар хавфсизлигини 
таъминлаш ҳамда ѐлғон амалиѐтнинг олдини олиш мақсадида қабул 

---

- 18 - 
қилинса ўзини оқлаши (СТТ Келишувининг 2.2 моддаси). каби ѐндашувни 
кузатиш мумкин. 
Шу қаторда, унумли ва халқаро даражада тан олинган техник 
жиҳатдан тартибга солиш давлат тизими ҳам Ўзбекистоннинг жаҳон 
бозоридаги рақобатбардошлигини ошириш ва мавқиени мустаҳкамлашга 
ѐрдам беради. 
Халқаро савдо-сотикда техник жиҳатдан тартибга солиш хақида 
тўлароқ тушунчани шакллантириш учун "Стандартлар мамлакатнинг ташқи 
савдосига кандай таъсир кўрсатади?", - деган саволга жавоб беришимиз 
лозим.