Тошкент давлат иқтисодиёт университети

14.3. Ҳимоялаш лозим бўлган ахборотни сақлаш 
 
Асбоб-ускуналарнинг бузилиши, йўқ қилиниши, дастурий хатолар, 
персоналнинг нотўғри ҳаракатлари ва бошқа турли сабабларга кўра 
маълумотларни йўқотишнинг олдини олиш учун маълумотлар тўпламидан 
мунтазам нусха олиш тизими кўзда тутилган. Бундай захира нусхалари олиш 
хатолик юзага келган ёки ахборот йўқотилган тақдирда энг яқин ишга яроқли 
нусхадан фойдаланишга имкон беради. Бундан ташқари, Биржанинг асосий 
биноси бузилиб кетган тақдирда Биржа фаолият кўрсатаётган вақт давомида 
Биржа компьютер тизимига берилган барча буюртмалар ва улар билан тузилган 
битимлар ҳақида тўлиқ ахборот олиш мумкин бўлиши учун архив нусхалари 
олиш кўзда тутилган. 
Маълумотлар тўпламидаги ахборотдан захира учун нусха олиш лентали 
воситаларга олинади. Архив нусхалари қуйидаги гуруҳларга тақсимланади:
 захира нусхалар; 
 архив нусхалар;
 "ёнғин" нусхалари.
Захиралаш 
Захира нусхалари маълумотлар тўпламидан нусха олиш вақтига бўлган 
маълумотларни қайта тиклашга имкон берадиган кундалик нусха олиш учун 
хизмат қилади. 
Архивлаш 
Архив нусхалари узоқ келажакда керак бўлиб қолиши мумкин бўлган 
исталган маълумотлардан нусха олиш ва сақлаш (архивлаш) учун хизмат 

---

183 
қилади. Биржа компьютер тизимининг барча савдо маълумотлар тўпламлари 
кундалик архивланиши лозим. 
"Ёнғин" нусхалари табиий офатлар рўй бериши натижасида Биржа 
компьютер тизими йўқотилган ҳолларда Биржа компьютер тизимини ишга 
туширишга имкон берадиган маълумотлар ва дастурлар нусхаларидан иборат 
бўлади. захира учун нусха олиш белгиланган вақт оралиғида автоматик 
равишда амалга оширилиши мумкин. Маълумотларни архивлаш савдолар 
якунлангандан сўнг кейинги операцион кунга тайёрланиш жараёнининг бир 
қисми сифатида ҳар куни бажарилади. Бунда фойдаланувчиларнинг барча 
ҳаракатларини қайд қилиш журнали, буюртмалар бериш/чиқариб ташлаш ва 
тузилган битимлар ҳақидаги ахборот кейинчалик архивлаш жараёнда магнит-
оптик воситага кўчириб олинадиган маълумотлар тўпламининг архив 
жадвалига ўтказилади.