Buxgalteriya lit

Beshinchi  operatsiya.  Asosiy ishlab chiqarishga materiallar chiqarildi  — 150000 so‘m. 

Bu  operatsiya  bo‘yicha  ombordagi  materiallar  kamayadi,  asosiy  ishlab  chiqarishdagi 

materiallar esa ko‘payadi, bu operatsiyaga quyidagicha buxgalteriya yozuvi beriladi. 

Debet  „Asosiy  ishlab  chiqarish“  schoti—  150000  so‘m.  Kredit  „Materiallar“  schoti  — 

150000 so‘m. 

Yuqoridagi  misollarimiz  buxgalteriya  hisobi  schotlar  chizmasida  quyidagicha 

ko‘rsatiladi: 

       „Materiallar“ 

 

    Dt „Kassa“ schoti Kt         Dt

 

schoti 

Kt 

 

B.K. 

1) 70000B.K.  5) 150000 

„M ehnatga   

haq  to‘lash bo‘-  „Asosiy ishlab 

4) 

300000 

 

 

3) 

80000 

 

 

     

 

„Hisob-kitob“

 

Dt

 

schoti    Kt

 

B.K.

 

3)80000

 

---

34

 

chiqarish“ yicha  

xodimlar bilan hisob- 

Dt            schoti            

Kt kitoblar“ 

Dt           

schoti           Kt 

„M 

ol    yetkazib  

beruvchila 

r 

va 

pudratchilarga  

to‘lanadigan haq“  schoti 

 

D t 

Kt 

 

 B.K. 

 4) 

300000 

Buxgalteriya  hisobi  schotlarida  ko‘rsatilgan  har  bir  buxgalteriya  yozuvi  hujjatlar  bilan 

asoslangan bo‘lishi shart. 

Xo‘jalik  yurituvchi  subyektlar  zimmasidagi  mablag‘larning  holati  turli-tuman  bo‘lib, 

ularning  to‘liqligini  nazorat  qilish  buxgalteriya  hisobi  zimmasidadir.  Mulkning  nazorati 

uning turlari bo‘yicha tashkil qilinishi talab qilinadi. 

Korxona mulki asosan ikkiga — asosiy va aylanma mablag‘larga bo‘linadi. O‘z navbatida, 

asosiy  va  aylanma  mablag‘lar  ham  turlari  bo‘yicha  bo‘linib  ketadi.  Misol  uchun,  aylanma 

mablag‘larga kassadagi pul mablag‘lari, materiallar, tovarlar, tayyor mahsulot va hokazolar 

kiradi. 

Mablag‘larni  turlari  bo‘yicha  hisobga  olishda  buxgalteriya  hisobi  schotlaridan 

foydalaniladi.  Har  bir  schot  bir  turli  mablag‘lar  harakatini  hisobga  olish  uchun 

belgilangandir. 

M  asalan,  „Kassa“  schotida  faqat  kassadagi  pul  mablag‘larining  kirim-chiqimi  hisob-

kitob qilinadi va bu to‘g‘rida to‘liq ma’lumot olish imkonini beradi. 

Demak,  schotlar  yordamida  xo‘jalik  yurituvchi  subyektlar  zimmasidagi  mablag‘lar 

harakati  turlari  bo‘yicha  nazorat  qilinadi.  Nazorat  ishlarida  mablag‘lar  harakati  o‘lchov 

birliklari bo‘yicha pul ifodasida olib boriladi. 

Har  bir  xo‘jalik  yurituvchi  subyekt  o‘z  mablag‘larining  to‘liqligini,  undan  samarali 

foydalanishni  nazorat  qilib  borish  maqsadida  sintetik  va  analitik  schotlardan  foydalanadi. 

Sintetik  schotlar  deb,  mablag‘lar  harakatini  pul  o‘lchov  birliklarida  hisobga  olib,  uni 

umumlashtiruvchi schotlar tizimiga aytiladi. 

Sintetik  schotlarda  ko‘rsatilgan  mablag‘lar  harakati  faqat  pul  o‘lchov  birligida  olib 

borilishi bilan birga, bir turli bir nechta operatsiyalarning summalari umumlashtirilgan holda 

ko‘rsatilishi mumkin. 

Analitik schotlarning asosiy vazifasi sintetik schotlarda ko‘rsatilgan mablag‘lar harakatini 

ularning  turlari  bo‘yicha,  alohida-alohida  ma’lumot  berishdir.  Sintetik  schotlardagi