Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

YIGIRMA  T O ‘Q Q IZ IN C H I  MAVZU. 
SAYLOVLAR VA  XALQARO  HUQ UQ
1-§.  Saylovlarning  xalqaro  munosabatlardagi  ahamiyati
2 -§ .  Xalqaro  huquq  va  saylovlar
3 -§ .  Saylovlar  to'g'risidagi  milliy  qonunchilikdan  xalqaro  saylov 
huquqi  sari
4 -§ .  BMTning  saylovlarga  taalluqli  inson  huquqlari  borasidagi 
xalqaro  prinsiplari
5 -§ .  YXHT  ning  saylovlarni  o'tkazish  bo'yicha  asosiy  prinsiplari 
va  majburiyatlari
6 -§ .  Xalqaro  saylov  huquqining  prinsiplari
l - § .   Saylovlarning  xalqaro  munosabatlardagi  ahamiyati
Inson  huquqlari  qonun  ustuvorligi  ham da  demokratik huquqiy  dav­
latning  tayanchi  hisoblanadi.  Insonlarning  asosiy  huquq  va  erkinliklari 
faqat  erkinlik,  adolat,  tenglik  va  javobgarlik  sharoitlarida,  siyosiy  va 
mafkuraviy  plyuralizmga  nisbatan  um um iy  hurm at  va  bag'rikenglik 
(tolerantlik) asosida m unosabatda bo'lish orqali  amalga oshirilishi  m um ­
kin.  Huquqiy  davlatning  asosiy  maqsadi jam iyatning  barqaror  iqtisodiy 
va  ijtimoiy  rivojlanishi  uchun  shart-sharoitlar  yaratish  hamda  ijtimoiy 
adolatga  erishishda  insonlarning  fundam ental  huquq  va  erkinliklariga 
rioya  etish,  ulami  himoya  qilishdir.
Huquqiy davlat  Konstitutsiya va qonunlaming ustuvorligi, shuningdek, 
inson huquqlariga davlat organlari, mansabdor shaxslar,  nohukumat tashki­
lotlar  va  fuqarolar tom onidan  to'liq  rioya  etilishiga  asoslanadi.
1997-yil  16 sentabrda  Parlam entlararo  Ittifoq  kengashi qabul  qilgan 
Demokratiya  to'g'risidagi  um um jahon  deklaratsiyasida  quyidagi  takli­
flar mustahkamlangan:  «Demokratiya har bir fuqaroning qarorlar qabul 
qilishda  ishtiroki,  jam oat  ishlarini  boshqarishda  qatnashishi.  Vakillik 
institutlarini  davlat  boshqaruvining  barcha  bosqichlarida  tashkil  etish, 
xususan  aholining barcha  qatlamlari  nam oyon  bo'lgan  va xalq  irodasini 
qonunchilik jarayonida ifoda etish uchun barcha shart-sharoitlar mavjud 
bo'lgan  hukumat  faoliyati  ustidan  nazorat  mavjud  bo'lgan  Parlam entda 
bunday  institutlam ing  yaratilganligiga  asoslanadi».
Haqiqatan  ham,  demokratiyani  um um e’tirof  etgan  saylov  huquqi 
prinsiplari asosida amalga oshiriladigan saylovlansiz tasaw ur etish  mumkin 
emas.  Ushbu  prinsiplar  zamonaviy  huquqiy  davlatning  zarur jihatlari- 
dan  biri  hisoblanadi.
Huquqiy  davlat  hokimiyatni  amalga  oshirish  jarayonida  erkin  si­
yosiy  faoliyatni,  fuqarolarning  qonun  asosida  davlatni  boshqarish  ish- 
larida  qatnashuvini  kafolatlaydi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Davlat hokimiyati organlari tizimi hokimiyatlami taqsimlash bo'yicha 
konstitutsiyaviy prinsip asosida tashkil  etilganligi, shuningdek, demokratik 
saylovlami  amalga  oshirilganligini  hisobga  olib,  huquqiy  davlat:
—  saylov  huquqining um um iy,  teng,  erkin,  to ‘g‘ridan  to ‘g‘ri,  yopiq 
ovoz berishdek xalqaro prinsiplami  muttasil amalga oshirilishini ta ’minlab 
berishi;
—  ochiq va adolatli saylovlami tashkil  etish va amalga oshirish bilan 
bog'liq  bo'lgan  ham da  konstitutsiya  va  qonun  ustuvorligiga  asoslangan 
huquqiy  shart-sharoitlar  va  samarali  protsessual  kafolatlami  yaratishi;
—  saylovlar  davomida  insonlarning  asosiy  huquq  va  erkinliklarini 
hurm at  qilish  va  ularga  rioya  etilishini  t a ’minlab  berishi;
—  saylov to ‘g‘risidagi  milliy  qonunchilikni saylov huquqi  borasidagi 
xalqaro  prinsiplaiga  moslashtirish;
—  milliy  va  xalqaro  darajada  faoliyat  yurgizadigan  davlat  hokimi­
yatining  saylanuvchi  organlarini  shakllantirishda  dem okratizatsiya 
(demokratiyani  qo'llab-quw atlash) jarayonlariga  ko'maklashishi  lozim.
Shunday  qilib,  inson  huquqlarini  ro'yobga  chiqarish  qonun  ustu­
vorligi, demokratiya va saylovlar o'rtasida uzviy bog'liqlik ham da o'zaro 
mutanosiblik  mavjud.