Ahmedovich ahmedov, akmal abzalov



Download 4,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/161
Sana30.12.2021
Hajmi4,02 Mb.
#196035
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   161
Bog'liq
Ekologiya-A.Ergashev

V BOB  
 
O‗ZBEKISTON RESPUBLIKASINING SUV FONDI 
 
O‗zbekiston hududi O‗rta Osiyoning ikki daryosi – Amudaryo va Sirdaryo 
oralig‗ida joylashgan, ularning g‗arbiy va shimoliy – g‗arbiy qismidan Pomir – 
Olay va Tyanshon tog‗ tizimlari o‗tadi. O‗zbekistonning suv resurslari yer usti 
suvlaridan  tashkil  bo‗lgan,  qo‗shni  mamlakatlardan  daryolar  va  kanallar  orqali 
kirib  keladi,  respublikalar  hududlaridan  shakllangan.  Yer  usti  suv  resurslariga 
ko‗llar  suvi  va  muzliklardagi  suv  zaxiralari  ham  kiradi.  Hududlarni  suv 
ta‘minotidagi yer osti chuchuk suvlari katta rol o‗ynaydi.  
Suv  resurslarining  shakllanishida  asosiy  manba  atmosfera  havosi  olib 
keladigan  namlik  hisoblanadi.  Hududlar  bo‗yicha  yog‗ingarchilikni  taqsimlash 
xususiyatini  katta  har  xil  relefli  orografik  o‗rni  aniqlaydi.  O‗zbekistonning 
tekislik qismida qurg‗oqchilik: yil davomidagi yog‗ingarchilik miqdori 100–200 
mm  bo‗lib,  ayrim  joylarda  bundan  ham  kam  (80  mm  gacha).  Tog‗oldi 
zonalarida  (dengiz  sathidan  300–400  dan  600–1000  m  gacha  balandliklarda) 
yillik  yog‗in  miqdori  300–500  mm  gacha  ko‗tariladi.  Joylarning  balandligi 
o‗sgan  sari  yog‗ingarchilik  miqdori  oshib  boradi,  lekin  tog‗  vohalarida  ularni 
taqsimlanishi  ancha  qiyin  xarakterga  ega  bo‗lib,  nafaqat  joylarni  balandligiga, 
tog‗larni  joylashishiga  (ichki  va  tashqi)  va  boshqa  orografik  va  iqlim  omillar 
bilan  bog‗liq.  Qiyaliklarda  ochiq  asosiy  namlik  olib  keluvchi  potoklar 
yordamida yillik yog‗ingarchilik miqdori 1500–2000 mm gacha yetishi mumkin 
(masalan, Piskom daryosi vohasida). 
O‗zbekistonning  asosiy  gidrologik  xususiyati,  shuningdek  Orol  dengizi 
vohasining hamma joyi har xil gidrologik funksiyalariga ko‗ra bir-biridan katta 
farq  qiladi.  Ular  ikki  qismga  bo‗linadi:  Tekis  hududlar  kam  miqdorda 
yog‗ingarchilik  va  yuqori  bo‗g‗lanishi  tufayli  atmosfera  yog‗inlari  bir  necha 
marta  ko‗p  bo‗lishiga  qaramasdan  suv  oqimlarini  hosil  qilmaydi.  Bundan 


101 
 
tashqari  tog‗lardan  oqib  kelgan  suvlar  tekis  hududlarda  sarflanadi,  bug‗lanadi, 
filtratsiya  bo‗lishi  kuzatiladi  va  boshqa  sabablarga  ko‗ra  yo‗qolishiga  olib 
keladi.  Bu  jarayonlar  insonning  xo‗jalik  faoliyatida  kuchayadi:  daryolardan 
kanallar  orqali  ekinlarni  sug‗orish  uchun  olingan  suv  bug‗lanishiga  va 
transpiratsiyaga  sarflanadi,  uning  bir  qismigina  qaytim  sifatida  yana  daryoga 
oqib  tushadi.  Tog‗lardan  tekislikka  tabiiy  gidrologik  siklda  suv  harakatining 
oxirgi  zvenosi  Orol  dengizi  hisoblanadi,  uning  barqaror  paytida  yuzasidan  har 
yili o‗rtacha 60 km
3
 suv bug‗langan (7-jadval). 
 
7-jadval 

Download 4,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   161




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish