Ilmiy maqola va tadqiqotlar


Bahri  mutadorikdan  bir  vazn



Download 7,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/217
Sana30.12.2021
Hajmi7,37 Mb.
#192899
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   217
Bog'liq
2 5377612497010297357

Bahri  mutadorikdan  bir  vazn
Foilun  foilun  foilun  foilun
Sen  kabi ko ‘rmadim  bir vafosizfli men,
Men  kabi ko ‘miading bir vafoliqni sen.
Mana chig‘atoy-o‘zbek adabiyotida qabul etilgan aruz vazn- 
lari  shulardir.  Biroq  bu  uzul-kesil  bir  gap  emas.  Oxtarib 
topqonimiz shulardir. Yana topilsa,  ilova qilinadir,  albatta.
ARUZNING  BIZNING  TILGA  YARAMAG‘ANLIG‘I
Yuqorida  so‘yladikkim,  arab-fors  so‘zlarida  turkcha 
so‘zlardag‘i  bosim  o‘mida  «madd»  bor,  bu  «madd»  ham 
turkchaning bosimi kabi vaznning oxirida kelmaydir. So‘zning 
ham  cho‘zg‘isini  «maddlamak»  —  tortib,  cho‘zib  aytmak 
mumkindir.
So‘ngra  arab-fors  so‘zlaridag‘i  «madd»ning bizning  til- 
dagi  bosim  kabi  belgih  bir  o‘lchovi  yo‘qdir.  Uni  bir  uzun 
cho‘zg‘idan to‘rt uzun  cho‘zg‘igacha tortmoq mumkindir.
Shuning  uchun  aruz  usullarini  «qisqa  maddh»,  «uzun 
maddh» deb ajratib, taqti’  qihshga majbur bo‘lamiz.  Bizning 
tilda  esa «madd» yo‘qdir.  Aruz vaznida asar yozg‘anda aruz 
usuhdag‘i «uzun maddli»  o‘lchovga to‘g‘ri kelturmak uchun 
turkcha so‘zlami ham «uzun madd» bilan aytish lozim kela- 
dir, bu esa juda kulunch bo‘ladir.
Aruzning  eng  ohangU,  eng  o‘ynoqi bir vaznida yozilg‘an 
turkcha bir she’mi qishloqda yashag‘an,  o‘z tilining ohangini 
buzmag‘an bir turkka o‘qutsangiz-u tinglag‘ani she’rda turkcha 
so‘zlaming cho‘zulub, tuzatib bemaza etilib aytilg‘anini eshit- 
gach,  albatta,  kuladir-da,  tinglag‘ani  she’rning  bir  turk 
og‘zidan chiqmag‘aniga hukm qiladir. Emdi shu da’voning quruq 
dalilsiz  bo‘lmag‘anini  ko‘rsatmak uchun  misollar keltiraylik:
Durbekdan:
(muftailun  muftaUun  foUun)
Bor edi  Misr elida  bir butparast,
Yurur edi Misrda payvasta  mast.
Barcha  oning yu...zina  oldirdi ko ‘z, 
Borchasining og‘zida  qolmay...di so‘z■

Download 7,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish