Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

Гурух билан ҳамфикрлик – гурухнинг айрим аъзолари томонидан, гурухда 
шаклланган умумий фикр билан мутаносибликни саклаб колиш мақсадида, ўзларининг 
айрим шахсий фикрларидан воз кечишларидир. 
Бироқ, гурух ҳамфикрлиги мухитида, алохида шахснинг мустакил фикри умумий 
фикрдан фарқ килганда, у гурух фикрини қўллаб - қувватлашга ҳаракат қилади ва уни 
биринчи даражали деб ҳисоблайди. Бунинг натижасида, муаммони хал қилиш учун қабул 
килинаѐтган қарорлар ўз самарадорлигини маълум даражада йўкотади, чунки уша яшириб 
колинган фикр оптимал қарорни танлашда мухим омил бўлиб хизмат қилиши мумкин эди. 
Ихтилофлилик. Биз юқорида, гурухдаги фикрлар хилма – хиллиги мукаммал 
қарорлар ишлаб чиқишга ѐрдам беради деб таъкидлаган эдик. Бироқ, фикрларнинг хилма–
хиллик даражаси маълум меъѐрдан утганидан кейин,. келишмовчилик(ихтилоф)ларни 
келтириб чиқариши ва ташкилотнинг самарадорлигини пасайтириб юбориши мумкин. 
Ушбу жараѐнни куйидаги график кўринишида тасвирлаш мумкин. 
Ихтилофлилик
даражаси . 
. 
.
. 
.
самарадорлик 
 
2-расм. Самарадорликни ихтилофлилик даражасига боғлиқлиги.
 
Гурух аъзоларининг макоми у ѐки бу шахс ѐшининг катталиги, лавозим 
даражаси, хизмат хонасининг жойлашуви, маълумоти, ижтимоий қобилияти ва туплаган 
тажрибаси каби сифат томонлари билан белгиланади. Лекин, ушбу сифат томонлар 
шаклланган меъѐрларга ҳам боғлиқдир. Макоми юқори бўлган гурух аъзоси, гурух 
қарорини ишлаб чиқишда бошқа, макоми пастроқ аъзоларга нисбатан кўпроқ таъсир 
кўрсатиш имконига эга бўлади. Бундай ҳолатда гурух раҳбари макоми юқори аъзоларнинг 
фикрларини, макоми пастроқ аъзоларнинг фикрларидан устивор бўлишига йўл қўймаслиги 
керак. 
Ижтимоий хатти-ҳаракатни ташкил қилиш босқичлари. Ижтимоий хатти-
ҳаракатни ташкил қилишда ва бошқаришда унинг алохида шахсда ва гурухда ҳамда 
кўпчилик хатти-ҳаракатида намоѐн бўлиши томонларининг ўзига хослигини эътиборга 

---

162 
олиш зарур. Ижтимоий фойдали меҳнат билан банд бўлган одамлар гурухидаги фаолиятини 
ташкил қилишда жамоанинг ўзига хос қадриятларини, ижтимоий меъѐрларини, меҳнатга ва 
бир-бирларига бўлган муносабатларини инобатга олиш керак. 
Гурух самарадорлигини таъминловчи мухим омиллардан бири, бу аъзоларнинг 
гурухдаги хатти-ҳаракатларидир. Гурух самарали фаолият кўрсатиши учун унинг аъзолари 
ўзларини шундай тутишлари керакки, бунинг натижасида ташкилот, яъни гурух ўз 
мақсадини амалга оширсин ҳамда унинг аъзолари ижтимоий бирликка эришсин. Бунинг 
иккита асосий йўналиши мавжуд: гурух аъзоларининг мақсадли роллари ва қўллаб - 
қувватловчи роллар.