M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

Klinik  belgilar:  teri  hajmiga  ko‘ra  sovuq  olishni  4  darajaga 
ajratiladi:
 
I daraja – qon aylanish buzilishi bilan xarakterlanadi. Teri 
oqargan, akrosianoz, biroz shish, sezish pasayadi. Bundan keyin 
qon tomirlar o‘tkazuvchanligi oshishi hisobiga shish va qizarish 
kuzatiladi. 
 
II daraja – teri yuza qavatlarining nekrozi. To‘qima nekrozi 
tez rivojlanadi, sovuq olgan sohada kuchli og‘riq, tana harorati 
ko‘tariladi, qaltirash, ishtaha va uyqu buzilishi kuzatiladi. 
 
III daraja – qon aylanishi buzilishi (tomirlar trombozi) teri 
va ostidagi to‘qimaning nekroziga olib keladi o‘ta qizil va to‘q 
jigarrang suyuqlik bilan to‘lgan pufaklar paydo bo‘ladi. 
 
IV  daraja  –  yumshoq  to‘qimalar  va  suyaklar  o‘lishi. 
Zararlangan soha tez qorayadi va quriy boshlaydi. 
 
Shoshilinch yordam va hamshiralik parvarishi:
 
1. 
Agar pufaklar paydo bo‘lishi kuzatilmasa, unda barmoqlar 
mashqi  va  massaj  qilinadi.  Bundan  tashqari,  sezishni  tiklash 
uchun  issiq  suvga  solib  turiladi.  Ozginadan  issiq  suv  harorati 
oshirib boriladi. 
 

---

 
285 
2. 
Pufaklar paydo bo‘lganda ular bosilmaydi va zararlangan 
soha  qisilmaydi.  Ifloslanganlik  va  yiringlash  ehtimoli  bo‘lsa 
steril  doka  bilan  bog‘lanadi  va  iloji  boricha  tezroq  shifokor 
ko‘rigidan o‘tiladi.