Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
asarlaridan  biri  hisoblanadi.  Farzandlaridan  birining  o'limi  va  qizining  buzuqlik 
yo'liga  kirib  ketishidan  iztirob  chekkan  Ona  obrazining  haqqoniy  yaratilishi  bu 
pyesaning eng e'tiborli jihati edi. Ona urush dahshatlarini o'zining shaxsiy musibati 
tarzida  qabul  qiladi,  o'z  el-yurti  va  odamlar  bilan  bog'liqlik  hissini  yo'qotmaydi. 
Dramaning  yana  bir  jozibali  jihati  shuki,  markaziy  qahramon  Ditrixning  Irinaga 
bo'lgan  samimiy  va  o'tli  muhabbati  insoniylikni  yuqori  qadrlashi  orqali  namoyon 
bo'ladi. Trilogiyada inson obrazi mavhum va umumlashgan tarzda gavdalangan; bu 
personajlarga xos xususiyatlar har bir insonda huzur topajak xususiyatlardir degan 
xulosani keltirib chiqaradi. 
Ernst TOLLAR (1893-1939). Ernst TOLLAR ekspressionizm oqimi mohiyatiga 
juda mos drama namunalarini yaratgan. Uning 
«Yo'qlikka aylanish» (1919) degan birinchi pyesasida sahnada sharpalar, chalajon 
gavdalar  harakat  qilardi.  Azobda  qolgan  bu  chalajon  gavdalar  jangga  yaroqli 
ekanliklari  haqida  guvohlik  olish  uchun  projektorlar  yog'dusi  ostida  chirib 
yo'qlikka  aylanib  borayotgan  tanalar  orasida  saf  tortib  turardilar.  Chetdagi 
tashlandiq  handaqlardan  o'liklar  ko'tarilib  chiqadi.  Dushman  va  ittifoqdosh,  zobit 
va  oddiy  askar  deb  nomlangan  bu  murdalarning  endi  bir-biridan  hech  farqi  yo'q 
edi.  Chetda  yashirinib  qolgan  bir  jonsiz  gavda  paydo  bo'ladi.  Bu  bir  paytlar 
askarlar  tomonidan  zo'rlangan  qiz  edi.  «Yo'qolsin  uyat,  sharm-hayo!»  -  deya 
qiyqiradi  o'liklar.  -  «Sizni  zo'rlashgan.  Evoh,  bizni  ham  zo'rladilar!»  -  shundan 
so'ng odatda, ekspressionistik asarlarda qo'llaniluvchi ajal raqslaridan biri ijro  eti-
ladi. 
BERTOLT BREXT (1898-1956-y.. 
Bertolt  Brext  o'z  ijodi  bilan  XX  asr  nemis  dramaturgiyasining  eng  yuqori 
kamolot cho'qqisini belgilab berdi. Brext pyesalari, bu pyesalarni muallifning o'zi 
tomonidan  amalga  oshirilgan  sahnaviy  talqinlari,  u  kashf  etgan  «epik  drama» 
nazariyasi  —  bularning  jami  favqulodda  yangiligi  bilan  misli  ko'rilmagan  san'at 
voqeligiga aylandi. 

---