Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
chiqib  turardi.  U  aynan  shu  estrada  ulug'vor  fransuz  ifodali  o'qish  (deklamatsiya) 
usulini  namoyish  etadi.  shunish  muhimki,  u  ko'hna  merosga  zamonaviy  g'oyaviy 
ohangdorlik  baxsh  etdi.  Burde  Kopoga  teatrda  raumtoz  spektakllami  yangilash 
vazifasini topshirdi. 
U  1937-yili  Rassinning  «Boyazit»  asari  ustida  ishlarkan,  aktyorlarni  uning 
she'riyati  nafosati  va  jozibasini  bosiqlik  bilan  ifodalashga  yo'naltiradi.  ko'tarinki 
holat  ko'nikmalarini  ko'z-ko'z  qiluvchi  o'tli  nutqli  ifodalar,  nafis,  ko'hli  bezak  va 
liboslar  qahramonlar  ichki  olamini  ochishga  qaratilgan  ediki,  bu  ko'hna  frant-suz 
teatrining fojeiy san'atda ko'ringan yangi tamoyillaridan darak berardi. 
Kopo Molyerning «Odamovi» (1938) asariga ko'p yangiliklar kiritadi. Keyinroq 
u  Komel,  Marivo  va  boshqa  mumtoz  dramaturglar  asarlariga  murojat  qilib  eski 
andoza,  taqlidlardan  xalos  etilgan  mumtoz  meros  fransiya  ma'naviy  qadriyatining 
tarkibiy  qismi  ekanini  ko'rsatadi.  Teatr  hayotidagi  uchinchi  yo'nalish  «Komedi 
Fransez»  sahnasining  g'oyaviy  kurash  maydoniga  aylanishida  ko'rindi.  «Kartel» 
ishtirokchilaridan Bati, Dyullen va Juvelar fojeyasi shu ma'noda e'tiborli edi. 
Gaston  Bati  (1885—1952)  «Komedi  Fransez»  teatrida  qator  asarlar 
sahnalashtirgan.  Bular  orasida  A.  Myussening  «Shamdon»  (1937),  A  R. 
Lenormaning «Samum» (1937) spektakllari ayniqsa e'tiborlidir. 
«Shamdon»da  badxulqlikka  zid  o'laroq  axloqiy  komillik  g'oyalari  ifodalangan 
bo'lsa, «Samum» spektaklida psixologik ijro san'ati namoyish etildi. Sharl Dyullen 
(1885—1949) «Komedi Fransez» teatrida Bumarshenning «Figaroning uylanishi» 
(1937) asarini sahnaga qo'yadi. Unda aktyorlar mahorat yetukligi bilan bir qatorda 
asarning  ruhiy  va  ijtimoiy  qatlamlarini  chuqur  his  etish  layoqatlari  bilan  ham 
ko'rindilar. 
Lui Juve (1887-1951) 1937-yili Koklenning «Kulgili xomxayol» asarini qo'yib, 
unda  tamballik,  xudbinlikni  qoralash  asosida  ijodkorlik  martabasini  ulug'lash 
maqsadini  olg'a  surdi.  Juve  bilan  olib  borilgan  ish  «Komedi  Fransez»  teatri 
aktyorlari uchun izsiz ketmadi. Ular sahna san'atini davrning og'riqli muammolari 
bilan  bog'lash  zarurligi  vazifalarini  anglab  yetdilar.  Parij  qamali  yillari  «Komedi 
Fransez»  teatri  og'ir  davmi  boshidan  kechirdi.  Lekin  aynan  shu  davrda 

---