Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
Jamiyat,  davlat  soxtaliklariga  mardonavor  qarshi  chiqqan  Janna  chinakam 
insoniylik  timsoli  sifatida  namoyon  bo'ladi.  Jannaga  qarama-qarshi  qo'yilgan 
inkvizitor  insonni  o'zining  asosiy  raqibi  deb  biladi.  Tragediya  inkvizitorning 
mag'lubiyati  bilan  yakun  topadi.  Janna  o'zining  haqligiga  komil  ishonch  bilan 
qarab,  dahshatli  o'limni  mardonavor  qarshi  oladi:  Janna  alangada  kuydirilish 
sahnasidan  so'ng  pyesa  qahramonlari  unutib  qo'yilgan,  ya'ni  Karlga  toj  kiydirish 
sahnasini ijro etadilar. «Janna hayotining haqiqiy xotimasi — bu baxt va ro'shnolik 
xotimasi». 
Anuy  dramaturgiyasi  fransuz  teatri  repertuarining  tarkibiy  qis-miga  aylangan. 
Fransuz  rejissurasining  yirik  namoyandalari  Anuy  dramaturgiyasiga  tez-tez 
murojaat etib turadilar. 
Sasha  Gitri  (1885-1957)  haqli  ravishda  fransuz  sahnasining  ulkan  ustalaridan 
biri hisoblanadi. Shoir, dramaturg, adib va aktyor sifatida tanilgan bu zot o'z sahna 
usulini ishlab chiqqan edi. Gitri san'ati nafis, zavqbaxsh shod xurramlik san'ati edi. 
Tijoriy  teatrning  serviqor  tomoshalarida  odatda  boyu  boyonlarcha  to'kin-sochin, 
laziz  turmush  tarziga  tosh  otilmas,  aksincha,  boylik  nash'u  namolari  ko'z-ko'z 
qilinar va bu tirikchiligi but, kulgi, hangomaga o'ch aslzoda tomoshabinlar didiga 
mudom yoqib tushardi. 
«Komedi  Fransez»  teatrining  1918—1945-yillar  tarixi  uch  bosqichga  ega: 
birinchisi  1918-1936-yilIarga  to'g'ri  kelib,  bu  davrda  teatrga  bosh  ma'mur  Emil 
Fabr  boshchilik  qilgan;  1936—  1940-yillarda  Eduard  Burde,  1940-1941-yillarda 
esa Jak Kopo va Jan Lui Voduaye (1941-1944) boshqarganlar. 
XX  asr  boshlarida  yirik  dramaturg  va  teatr  arbobi  sifatida  tanilgan  Emil  Fabr 
(1869-1955)  “Komedi  Fransez”  teatrini  «namunaviy  sahna»  darajasida  tutib 
turishga  harakat  qiladi.  Fransiyaning  otaxon  teatri  aktyorlari  XIX  -  XX  asrlar 
chegarasida  Andre  Antuan  rahnamoligida  boshlangan  teatrni  yangilash  harakati 
ta'sirida  mumtoz  repertuarda  o'z  rollarini  qayta,  yangichasiga  idrok  eta 
boshlaydilar.  Lekin  ikki  asr  mobaynida  yashab  kelgan  ifodali  o'qish  uslubi 
(deklamatsiya),  nafis  so'zlash  san'ati  an'analarini  avaylab  saqlab  qolish  ham 
unutilmadi. 

---