O‘zbek tili fonetikasi


Til o‘rta undosh fonemasi



Download 1,31 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/118
Sana28.09.2021
Hajmi1,31 Mb.
#188327
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   118
Bog'liq
ozbek tili fonetikasi

 
Til o‘rta undosh fonemasi
 
[Y] tovushi tilning o‘rta qismining qattiq tanglayga qarab ko‘tarilishidan paydo 
bo‘ladi. 
O‘zbek shevalariaro [y] ning tarqalishi turlicha. 
Y-lovchi shevalarda [y] so‘zning barcha o‘rnida kela oladi. 
J-lovchi shevalarda [y] so‘z o‘rtasida va oxirida  qo‘llaniladi. So‘z boshida esa 
[dj] yoki [j] bilan almashtiriladi. 
edi > djed’ 
                                                                 
1
 Решетов В, Шоабдураҳмонов Ш. Ўша асар. –Б. 100.
 
2
 Ф.Решетов. Ш.Шоабдураҳмонов.Ўша асар. –Б. 161.
 


44 
 
yomon > djemen 
yil > dj’l 
Jizzax shahar shevasida so‘z boshida [y] tushishi mumkin: 
yilicha > ‘l’che 
yirik > ‘r’y 
Ayrim shevalarda k, g, g‘, h o‘rnida y ishlatiladi: 
Ibrohim > ‘brey’m 
bog‘la > beyle 
terak > terey 
tezlik > tezl’y 
hushyorlik > hushyerl’y 
Ba’zi so‘zlarda esa buning aksi yuz beradi, ya’ni y bilan tugagan so‘zlarda y 
o‘rnida k, g talaffuz etiladi: 
shunday > shundek 
bunday > bundek 
otday > ettek 
bug‘doy > bug‘dek - bug‘deg’ 
karnay > kernek - kerneg’ 
Shuningdek, so‘z o‘rtasida y orttirilishi mumkin: 
pishasan > p’sh’ysen 
ekadigan > ‘keyken 
boradigan > bereyken 
rais > rey’s 
Shevalarda [y>t] hodisasini kuzatish mumkin: 
yumaladi >tumeled’ || dumeled’ 
keyin > ket’n 
1
 
ayrim shevalarda y>g bilan almashadi. 
keyin > keg’n 
 

Download 1,31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish