K I m y o ki my oga oi d atama lar etimilo gi ya si



Download 2,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet81/118
Sana28.09.2021
Hajmi2,13 Mb.
#187364
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   118
Bog'liq
Kimyoga oid atamalar etimologiyasi

Inversiya 
Bu so‘z ham lotin tilidan olingan bo‘lib, u «teskarisiga o‘girish» degan ma’noni beradi. 
Izotop, nuklid, izomer, tautometriya, prototrop 
Nuklid lotinchada yadro ma’nosini beruvchi nucleus hamda, «-simon» qo‘shimchasini 
anglatuvchi  «-eidos»  so‘zlarini  qo‘shilishidan  yasalgan  termindir.  Nuklid  bu  –  yadrosida 
berilgan sondagi proton va neytronlar bilan xarakterlanuvchi atom turidir.   
 
Izotop esa yunoncha isos - «teng», «bir xil», «aynan» degan so‘zlardan olingan; topos 
esa yunonchada «joy» degan ma’noni beradi. Shunga ko‘ra, izotop – bir xil, aynan bir xil deb 
tarjima  qilinadi.  Xuddi  o‘sha  isos,  ya’ni,  «teng»  terminiga  yunonchada  qism,  bo‘lak 
ma’nolarini beruvchi «meros» so‘zini qo‘shilishidan izomer atamasi yasalgan. Uning ma’nosi 
«teng qismli», «teng ulushli» desa ham bo‘ladi. Shu tariqa, izotoplar bu – davriy jadvalda aynan 
bitta joyni egallovchi nuklidlardir. «Izotop» terminini 1913-yilda ingliz radiokimyogari, 1921-
yilgi kimyo bo‘yicha Nobel mukofoti laureati Frederik Soddi (1877-1956) tomonidan o‘ylab 
topilgan va fanga joriy etilgan.  
Izomerlar  –  bir  xil  qismlardan  iborat,  ya’ni,  bir  xil  brutto-formulaga  ega  bo‘lgan 
moddalardir; tautometriya esa tautomerlarning o‘zaro tezkor izomer aylanishi sodir bo‘ladigan 
izomerlarning nomi. «Tautometriya» termini yunoncha «tautos» - «aynan o‘sha», «xuddi o‘zi» 
degan ma’nodagi so‘zdan olingan. Bu terminni fanga 1885-yilda nemis kimyogari Konrad Laar 
(1853-1929)  joriy  etgan  edi.  U  ikki  xil  shakldagi  sianid  kislotasining  o‘zaro  prototrop 
aylanishini o‘rganish asnosida ushbu terminni o‘ylab topgan. «Prototrop» so‘zining birinchi 
qismi  vodorod  atomining  (protonning)  migratsiyasini  bildirsa,  ikkinchi  qism  yunoncha 
«tropos» - yo‘nalish va usul ma’nolarini beruvchi so‘zni ifodalaydi.  

Download 2,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish