K I m y o ki my oga oi d atama lar etimilo gi ya si


Kaloriya, kalorimetr, termometr, termodinamika, kinetika



Download 2,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/118
Sana28.09.2021
Hajmi2,13 Mb.
#187364
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   118
Bog'liq
Kimyoga oid atamalar etimologiyasi

Kaloriya, kalorimetr, termometr, termodinamika, kinetika 
Ushbu  terminlarning  etimologiyasi  anchayin  shaffof.  Kaloriya  lotin  tilida  «issiq» 
ma’nosini  beruvchi  calor  so‘zidan  olingan;  Aynan  shu  «issiq»  so‘zini  yunonlar  therme 
deyishgan.  Kalorimetrlar  turli  xil  jarayonlarining  issiqlik  effektlarini  o‘lchaydi. 
Termodinamika termini tarkibidagi birinchi bo‘g‘in – termo qismi – o‘sha yunoncha «issiqlik» 
ma’nosini beruvchi therme so‘zidan olingan; dynamics esa yunon tilida kuch, quvvat degan 
ma’nolarni beradi. Ya’ni, termodinamika so‘zini issiqlik kuchi haqidagi fan deb tarjima qilsa 
bo‘ladi.  Aslida, hozirda termodinamika atamasining asl  mohiyati va ma’nosi  ancha keng. U 
nafaqat issiqlik, balki, energiyaning barcha turlarini o‘rganadigan fundamental fanga aylangan. 
Yunoncha  dynamics  dan  kelib  chiqqan  dinamika  so‘zi  boshqa  ko‘plab  terminlarning  ham 
tarkibida  uchraydi.  Xususan,  dinamit  dinamometr,  dinamo-mashina  va  ho  kazolar  shular 
jumlasidandir. Ushbu so‘zga  yunon tilida anchayin  yaqin bo‘lgan so‘z bu kinetikos bo‘lgan. 
Undan  biz  bilgan  «kinetika»  termini  paydo  bo‘lgan.  Yunonlar  kinetikos  deganda,  biror  bir 
harakatga keltiruvchi kuchni nazarda tutishgan.  
 
Karboranlar 
Boroorganik  birikmalarining  bunday  nomida  uglerod  (carbo)  hamda,  bor 
elementlarining nomini oson  ilg‘ab olish mumkin. Karboranlarning molekulalari ko‘pyoqlar 
shaklida bo‘ladi va ularning aynan shaklida kelib chiqib, klozo-karboranlar, nido-karboranlar, 
arxano-karboranlar,  hamda,  gifo-karboranlar  farqlanadi.  Lekin,  ushbu  nomlardagi  dastlabki 
so‘zlar  geometriyadagi  shakl  nomlarini  emas,  balki,  tabiatda  uchraydigan  shakl  nomlarini 
bildiradi.  Masalan,  klobos  bu  –  qafas  degani  bo‘lib,  karboranlarning  bu  turi,  ya’ni,  klozo-
karboranlar  nisbatan  berk  strukturaga  ega  bo‘ladi.  Nido-karboranlar  esa  qush  uyasiga 
o‘xshagani sababli shunday atalgan, chunki, nidus bu – uya degani bo‘ladi. O‘rgimchak iniga 
o‘xshaydigan  karboranlarga  esa  archanion,  ya’ni,  o‘rgimchak  to‘ri  ma’nosidagi  yunoncha 
so‘zning birinchi bo‘g‘ini qo‘shib qo‘yilgan; gifo- ham o‘rgimchak ini ma’nosini beradi va ular 
arxano-karboranlardan shaklan biroz farq qiladi. 

Download 2,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish