Microsoft Word shajarayi xorazmshohiy lotin ziyouz com doc

KAUFMAN QAYTIB QYeTGANDIN SO‘NG XON HAZRATLARINING VILOYaTNI 

MURATTAB ETGANLARINING BAYoNI 

 

Vaqtekim, Rusiya askari ko‘chub o‘z viloyatlarig‘a kettilar, xon hazratlari taxti davlatda qaror 

tutub, Pahlavon Mirzoboshini Muhammadmurod devonbegining o‘rnig‘a devonbegi qildilar va Bekjon 

eshik oqosinikim, Rahmatullo yasavulboshining o‘g‘li erdi, otasining o‘rnig‘a yasavulboshi qildilar. Ul 

ovonda qaroqchilar bosh ko‘tarib yamutdii Oymongul va Shalmongul va Otakeldi qaroqchi va Xinot 

o‘g‘ri va Muhamkad G‘roz Quloq deganlar yo‘l urub va fuqaroning uylarin talab ko‘p fitnavu 

fasodlarni turg‘uzub yurudular va bulardin boshqa ham o‘g‘ri va qaroqchilar bag‘oyat ko‘palib raiyatni 

ko‘p tang etdilar. 

Xon hazratlari eshitib navkarlarga amr etdilar, tokim ul o‘g‘rilarni dastgir etib kelturgaylar. 

Navkarlar o‘g‘rilarning taraflariga ketdilar. Ul asnoda Otakeldi qaroqchi qazoq chopmoqg‘a ketdi va 

Xinot o‘g‘ri taka chopmoqg‘a azm etdi. Otakeldi qazoqlarning qo‘llarida qatl bo‘lub, Xinotni ham 

takalar o‘lturub, ul ikki tiyraro‘zg‘orning nopok vujudlari lavsidin

187

 jahonni pok etdilar. Boshqa 

o‘g‘rilarni ham navkarlar bir-bir. tutub keltura berdilar. Xon hazratlari kelgan hamono osmoqg‘a 

buyura berdilar. Ot ko‘targan o‘g‘rilardin ko‘proqlari tutulub osilg‘ondin so‘ng raiyatning oralarida 

amniyat

188

 paydo bo‘ldi. Chun qish kelib daryo to‘ngdi, ul ovonda Bayram uzun otlig‘ bir chovdar 

yamut va chovdarning talabgor yigitlaridin bir guruhi anbuhg‘a bosh bo‘lub daryodin o‘tub Rusiyaning 

qizil uylarin talab va o‘tlab ulug‘ fitnani barpo qilib, ko‘p o‘lja bila qaytiblurlar. Ivanuf bu holdin ogoh 

bo‘lub xon hazratlariga ariza yuborib, ul amvolningkim, oltmish ming manotlig‘ erkan, talabin etdi. 

Xon hazratlari Mahmud yasavulboshig‘akim, chovdar sarkardasi erdi, amri oliy sudur toitikim, 

hamul mablag‘pnng nisfini

189 

chovdardin undurub kelgay. Mahmud yasavulboshi ta’zim qilib chovdar 

tarafig‘a ketdi. Va Xudoyor qushbegigakim, yamut sarkardasi erdi, buyurdildr: «Hamul mablag‘ning 

                                                      

187

 Lavs — ifloslik, bulg‘anch. 

188

 Amniyat — omonlik, tinchlik. 

189

 Nisf — yarim. 

---

Muhammad Yusuf Bayoniy. Shajarayi Xorazmshohiy 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

40

yana bir nisfinikim, o‘ttuz ming manotdur, sen yamutlarg‘a topdurub olib kelgil». Qushbegi ta’zim 

qilib, yamut tarafiga ketdi. Bu xabarni Bayram uzun eshitib qochib yurtdin chiqib ketdi. 

Mahmud yasavulboshi borib chovdarlarg‘a ul manotlarni to‘latib olib keldi. Qushbegi ham 

yamutg‘a borib o‘ttuz ming manotni yamutlarg‘a to‘latib olib keldi. Xon hazratlari hamul oltmish ming 

manotni bir kishi bila Ivanufg‘a berib yubordilar. Mundin bir yil o‘tgandin so‘ng Bayram uzun o‘zga 

viloyatlarda g‘urbatga toqat keltura olmay, oxir yana qaytib chovdar ichiga keldi. Manot to‘laganlar 

ikki ming tillosin oldilar.