“Tasdiqlayman” O„quv ishlari bo„yicha prorektor prof O. R. Teshaev 201 yil

Havo harakati tezligini o‘lchash. 
Bu  maqsadlarda  asosan  anemometr  asboblaridan  foydalaniladi.  Anemometrlar  2  xil 
qanotli va kosachali bo„ladi. Qaysi turdagi anemometrdan foydalanish o„lchanilayotgan havo 
tezligiga bog„liq. Kosachali anemometr 1 m/sek dan 30 m/sek gacha, qanotlikda esa 1 m/sek 
dan  10  m/sek  gacha  tezlik  o„lchanishi  mumkin.  1  m/s  dan  kam  havo  harakatlari 
katotermometrda o„lchanadi. 
Anemometrlar bevosita havo tezligini to„g„ridan-to„g„ri ko„rsatmaydi. Asboblarda uning 
parraklarining  ma'lum  vaqt  ichida  aylanish  soni  xaqida  ma'lumot  olish  mumkin.  Olingan  
ma'lumotlarga  ko„ra  maxsus  har  biri  uchun  avvaldan  tayyorlangan  grafik  yordamida  ishlab 
havo  tezligini  to„g„ridan-to„g„ri  o„lchashga  moslashtirilgan  anemometrlar  ham 
qo„llanilmoqda. 
Anemometrlarda  havo  harakatini  o„lchash  uchun  avval  ular  millari  ko„rsatayotgan 
raqamlar  yozib  olinadi.  So„ngra  asbobni  havo  oqimiga  qarshi  qo„yib  parraklar  bir  xil 
aylanayotganligiga  iqror  bo„lgandan  so„ng  maxsus  tutqichni  siljitish  yo„li  bilan  millar 
harakatga  keltiriladi  ma'lum  vaqtdan  so„ng  (o„rtacha  60  daqiqa)  asbobni  o„lchash  holatini 
o„zgartirmasdan turib tutqich yordamida millar harakati to„xtatiladi. 
Anemometrlar  millarining  o„lchashdan  so„nggi  ko„rsatmalari  yozib  olinadi  va 
parraklarning bir daqiqa ichida aylanish soni aniqlanadi.  
Masalan:  anemometr  millari  o„lchashdan  oldin  1230  raqamli  60  daqiqada  o„lchashdan 
so„ng 1350 raqamini ko„rsatadi. Demak anemometr parragi bir daqiqada ikki marta aylangan 
(1350-1230=120; 120:60=2). 

---

 
 
Berilgan grafik yordamida havo tezligi m/s ekanligi aniqlanadi. Elektrotermoanemometr 
bilan havo tezligini o„lchash uchun, ham avval asbob ko„rsatkichi belgilanib, so„ngra maxsus 
grafikdan tezlik aniqlanadi.