O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

Investitsiyalar bir qator turlarda amalga oshiriladi: 

 

Ishlab  chiqarish  maqsadidagi  investitsiyalar.  Iqtisodiyotning 

iqtisodiy  ne’matlar  ishlab  chiqaruvchi  real  tarmoq  hamda 

sohalaridagi asosiy va aylanma kapitallar uchun sarflardir. 

---

376 

Ijtimoiy-ma’daniy maqsaddagi investitsiyalar. Ijtimoiy madaniy 

sohalar (uy-joy qurilishi, ta’lim, madaniyat, sog‘liqni saqlash, sport 

va shu kabi muassasalar)ni kengaytirish uchun sarflardir. 

Tovar  –  moddiy  zaxi-

ralarga 

investitsiyalar. 

Ishlab 

chiqarishning 

texnologik  xususiyatlaridan 

kelib 

chiqib 

va 

turli 

favqulodda 

holatlardan 

sug‘urtalanish  uchun  tovar 

va  boshqa  moddiy  zaxiralar 

uchun qilinadigan sarflardir. 

 

Investitsiyalar  tarkibida 

asosiy kapitalga qo‘yilmalar asosiy va hal qiluvchi o‘rinni egallaydi. 

Asosiy  kapitalga  qo‘yilgan  investitsiyalar  bir  qator  mezonlar 

bo‘yicha turkumlanadi. 

Investitsiyalarning moliyalashtirish manbalari bo‘yicha tuzilishi 

uning umumiy miqdorida alohida manbalar ulushini ko‘rsatadi.   

Investitsiyalar  quyidagi  manbalar  hisobiga  amalga  oshirilishi 

mumkin: 

‒ investorlarning o‘z moliyaviy resurslari (foyda, amortizatsiya 

ajratmalari, pul jamg‘armalari va h.k.); 

‒  qarz  olingan  moliyaviy  mablag‘lar  (obligatsiya  zayomlari, 

bank kreditlari); 

‒  jalb  qilingan  moliyaviy  mablag‘lar  (aksiyalarni  sotishdan 

olingan  mablag‘lar,  jismoniy  va  huquqiy  shaxslarning  pay  va 

boshqa to‘lovlari); 

‒ budjet mablag‘lari; 

‒ chet el investitsiyalari va kreditlari; 

‒ aholi mablag‘lari.  

2016-yilda  O‘zbekistonda  investitsion  qo‘yilmalarning  53,0%i 

korxona  va  aholining  o‘z  moliyaviy  mablag‘lari  hisobiga,  4,5%i 

budjet  mablag‘lari  hisobiga  amalga  oshirilgan.  2000  yilga  taqqos-

laganda budjet mablag‘lari 6 barobardan ko‘proq qisqargan. 

Investitsiyalarning  manbalaridan  biri  aholi  keng  qatlamlari 

jamg‘armalari  hisoblanadi.  Bunda,  jamg‘arma  xo‘jalik  yurituvchi 

---

377 

bir  guruh  tomonidan  investitsiyalar  esa  shaxslar  yoki  xo‘jalik 

yurituvchi  subyektlarning  butunlay  boshqa  guruhi  tomonidan 

amalga  oshirilishi  mumkin.  O‘z-o‘zidan  aniqki,  investitsiyalar 

manbai bo‘lib iqtisodiyotda faoliyat qiluvchi sanoat, qishloq xo‘jalik 

va  boshqa  korxonalar  foydasi  ham  hisoblanadi.  Bu  yerda 

“jamg‘aruvchi” va “investor” bir-biriga to‘g‘ri keladi.