Кўчмас мулк ва мулк ҳУҚУҚи амалий қўлланма

КЎЧМАС МУЛК ВА МУЛК ҲУҚУҚИ
78
Низоли уй умумий мулк бўлиб, умумий мулкда улушга эга бўлган барча шахслар 
розилик берган тақдирдагина келишув қонуний ҳисобланади. Лекин келишувда 
улушга эга бўлган шахс вафот этган бўлиб, унинг улушига нисбатан мерос очилмаган 
ва тегишли тартибда меросхўрлари томонидан қабул қилиб олинмасдан, тасарруф 
этилган.
Бундан ташқари, олди-сотди бўйича келишган ва тилхат берган шахсларнинг 
иккинчиси тасарруф этилаётган уйга нисбатан ҳеч қандай мулкий ҳуқуқларга эга 
бўлмаган.
Суд эса мулкни тасарруф этишга ваколатли бўлмаган шахслар билан тузилган 
келишувни ҳақиқий деб топишга ҳақли эмас. 
Қонунда битимнинг ҳақиқийлигини эътироф этиш учун далил сифатида баҳо 
бериш мумкин бўлган мезонлар белгиланган бўлиб, аудиоёзувлар ёки гувоҳларнинг 
кўрсатмалари битим ҳақиқатда тузилганлигини кўрсатсада, суд бундай далилларга 
асосланолмайди.
Шу сабабли ишга тақдим этилган аудиоёзувда тарафлар ҳақиқатда низоли 
хонадоннинг олди-сотдиси бўйича келишганликлари ва пул маблағини тўлиқ 
олганлиги ҳақида суҳбат мавжуд бўлсада, суд ушбу далилга асосланишга ҳақли эмас 
ва даъвони рад қилиш ҳақида қонуний қарор қабул қилган.
Ушбу жараёнда шартнома тарафларига оид аниқланиши лозим бўлган яна 
бир муҳим ҳолат шартноманинг предмети ҳисобланган мулк объекти, яъни уй-
жойга нисбатан уни тасарруф қилаётган шахснинг дахлдорлиги, ваколати, яъни 
ҳуқуқ лаёқатидир.
Уй-жой сотиб олиш учун закалат пули бердим. Уй ўғилнинг номига 
расмийлаштирилган бўлсада, ҳақиқатда отасига тегишли бўлиб, уйни 
сотиш билан боғлиқ барча қарорларни ота қабул қилар экан.
Уйни сотаётган шахсларни таниганлар ҳам ушбу уйни илгари 
сотиб олиш учун пулни ҳақиқатда ота берганлигини, уй расмиятчилик 
юзасидангина ўғилники эканлигини айтишди.
Шундай ҳолатда менинг ота билан келишувим тўғрими? Ота номидан 
ёзилган закалат олинганлиги ҳақидаги тилхат ҳуқуқий кучга эга бўладими?
Савол
Сизнинг уй-жой мулкдорининг отаси билан қилган барча 
келишувларингиз нотўғри. Чунки у уй-жойни сотиш бўйича ҳуқуқий 
жиҳатдан ҳеч қандай ваколатга эга эмас. Битим юзасидан олинган 
пуллар бўйича келгусида низо келиб чиққан тақдирда ота олинган пулнинг 
қиймати даражасида жавобгар бўлади. Лекин ушбу жавобгарликнинг битим 
юзасидан келишувга алоқаси бўлмайди. 
Уй-жой кимнинг маблағи ҳисобига олинганлигидан ва уни тасарруф 
этишда кимнинг хоҳиши аҳамият касб этишидан қатъий назар, уй ҳуқуқий