Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Og’izda bo`ladigan mayda chiqiqlar 
Og’izda  mayda  chiqiqlarning  paydo  bo`lishi  ko`proq  vaqt  me`da  va  bosh 
tomonlaridagi  issiqdan  va  bug’lardan  bo`ladi,  goho  ular  isitmalarda  ham  paydo 
bo`ladi. O’tkir isitmalarda tilda    qora chiqiqlar ko’rinsa, bemor ikkinchi kuni o`ladi, 

---

216 
 
deydilar.  Chiqiqlarning  dastlabki  paytida  sovutishga  va  quritishga  ehtiyoj  tushsa, 
foydali  sodda  dorilar  mana  bular:  qalila,  mozi,  gul  urug’i,  kraxmal,  yulg’un 
daraxtining  mevasi,  momiso  shamchasi,  anor  guli,  katiro,  sandalning  ikkala  turi, 
qizil gul, taboshir, tatim, yasmiq, arpa loyi, anor dumi, dub yong’og’i ichidagi yupqa 
po`st,  qimuliyo  kesagi,  fufal  kabi  narsalar;  yana  sutcho`p,  ituzum,  qizil  tasma, 
semizo`t  va  tok  uchlarining  shiralari  kabi  sovuqlik  shiralar  ishlatiladi.  Ko`p 
bolalarning  og’zidagi  chiqiqlarni  novvot  va  kofur  bilan  davolanadi.  Kasallikning 
oxirida kerak bo`ladigan issiqlik dorilar qoncho`p, ayniqsa handul, muskat yong’oqi 
po`stlari,  to`poloq  ildizi,  za`faron,  savr  yong’og’i,  govzabon,  nazla  o`ti,    
qalampirmunchoq,        yalpiz  va  omila  shirasidir;  nopok  dorilardan  esa  it  tezagi 
ishlatiladi. Ba`zan og’iz chiqiqlari yaraga aylanib ketib , uni tuzatish uchun zirnixga 
ehtiyoj  tushadi,  g’alizlashgan  chiqiqlarga  qarshi  bir  o’tsiya  kandul  qaynatmasi, 
yarim o’tsiya zarchava, to`rtdan bir ukiya qoncho`p, ikki dirham sabr va bir misqol 
za`faron tarkibi sinab ko`riladi. Shuningdek qalampirmunchoq, muskat yong’og’i va 
qandullarning  barobar  yoki  bir-biriga  yaqin  miqdorlari  qaynatilgan  suv  ham  sinab 
ko’rilgan. Chiqiqlar yiring boylaganda, ularga zig’ir urug’i  kanavcha, rayhon urug’i 
va  gulxayri  urug’idan  olingan  shiralarni  ishlatish  kerak.  Yana  shu    urug’larning 
o`zlari, arpa uni va eshak sutining yolg’iz o`zi yoki o`sha shirasining birontasi bilan 
qo`shib  ishlatiladi.  Ba`zan  zig’irning  anjir,  sariyog’,  bug’doy  uni,  cho`lyalpizi  va 
sariq  yo`ng’ichqa  bilan  qo`shib  qaynatilgan  suviga  ehtiyoj  tushadi.  Biladigan 
tabiblardan birining aytishicha, og’iz chiqiqlarini    davolashda qora    chayir yog’ini    
ilitib og’izga olib turishdan yaxshiroq tadbir yo`qdir.