Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

 Ko`ndalang-targ`il 

mushakning 

organ 

sifatida  tuzilishi.  Mushakning  organ  sifatida 

shakllanishida  biriktiruvchi  to`qima  ham 

ishtirok  etadi.  U  mushakni  parda  shaklida 

o`raydi  va  qon  tomirlar  bilan  birgalikda 

mushakning ichiga ham o`sib kiradi. Mushakni 

sirtdan  o`rab  turuvchi  biriktiruvchi  to`qima 

parda  epimiziy  yoki  fasspya  deb  ataladi. 

Mushak 

ichidagi 

biriktiruvchi 

to`qima 

qatlamlari 

mushak 

tolalarini 

alohida 

tutamlarga bo`lib, ichki 

 

perimiziy deb ataladi. 

 Biriktiruvchi to`qima tolalari ham bir mushak 

tolasini  nafis  to`r  shaklida  o`raydi.  Bu  nozik 

to`r  endomiziy  nomini  olgan.  Ichki  perimiziy 

tarkibida 

yo`naluvchi 

qon 

tomirlar 

tarmoqlanib, har bir  mushak tolasini o`rovchi 

kapillyarlar  to`rini  hosil  qiladi.  Mushak 

tolalariga  payning  kollagen  tolalari  tutashadi 

Bu 

yerda 

mushak 

tolalarining 

uchlari 

barmoqsimon  o`simtalar  hosil  qiladi  va  ular 

orasiga kollagen tolalar o`sib kiradi. 

Mushak  to`qimasida  shu  to`qima  uchun  xos 

bo`lgan 

mioglobin 

pigmenti 

joylashadi. 

Mioglobin ikki qismdan - gem (temir) va oqsil 

komponenti  globindan  iborat.  Miaglobin 

mushak  fiziolo-giyasida  katta  rol  o`ynaydi. 

Uning asosiy vazifasi o`zida kislorod saqlash xususiyatidir. Mushak qisqargan paytda knslorodning 

mushak to`qimasiga kirishi qiyinlashadi, lekin kup miqdorda sarf qilinadi. Bu holda mioglobin o`zida 

ushlagan  kislorodni  sarflaydi.  Sarkoplazmada  mioglobin  qancha  ko`p  bo`lsa,  mushak  kislorodga 

shuncha boy bo`ladi. 

 

Ayrim sut emizuvchi hayvonlar mushagida juda ko`p miqdorda g`amlangan kislorod bo`ladi. 

Masalan,  tyulenlarda  47%  kislorod  mioglobin  bilan  bog`langan  holda  bo`ladi,  faqat  38%  i  qonda 

bo`ladi. Mioglobin  mushakka  qizil rang berib turadi. Rangiga  qarab  qizil va oq  mushaklar  tafovut 

qilinadi.  Qizil  mushaklar  oq  mushakka  nisbatan  sekin  qisqaradi,  lekin  ayrim  hollarda  oq  mushak 

(masalan, tovuqning ko`rak mushagi) qizilga nisbatan sekinroq qisqarishi mumkin. Bundan tashqari, 

har  bir  qizil  mushak  tolasida  oz  miqdorda  oq  tolalar  ham  uchrab  turadi.  Qizil  mushak  tolalarida 

oksitslanish protsesslari juda yuqori rivojlangan bo`lib, oq mushak tolalarida esa, modda almashinuv 

protsessi ko`proq anaerob glikoliz shaklida boradi.