|
Xo‘jalik va atir sovuni sifat ko‘rsatkichlari. Sovunlar sifatining asosiy
ko‘rsatkichlaridan biri yog‘ kislotalar miqdori. Sovunni mukammal mahsulotligini
aniqlash uchun “sifat soni” (S.s.) ko‘rsatkichi kiritilgan. Sifat soni (S.s.) – bu sovun
bo‘lagidagi yog‘ kislotalar miqdori. U quyidagi formula buyicha aniqlanadi:
S.s. =
100
к
Ё
m
;
bu yerda: m – sovun bo‘lagining og‘irligi, g;
Yo.k.- yog‘ kislotalar miqdori, %;
Standart bo‘yicha og‘irligi 400 g 60 % li xo‘jalik sovunining sifat soni 240
6
g; 72%-li sovun uchun (bo‘lak og‘irligi 250 g); 180
4g ga teng bo‘ladi.
Bolalar sovuni va I – III guruh massasi 100g bo‘lgan atir sovunlari uchun sifat
soni 75
1g., 80% li uchun 80
1g. ga teng.
Yog‘ kislotalarini miqdoriga qarab sovun sifat sonini olish uchun sovun
bo‘lagining og‘irligi to‘g‘rilanadi.
177
Sovunni muhim ko‘rsatkichlaridan biri yog‘ kislotalarning titri hisoblanadi.
Xo‘jalik sovuni uchun bu ko‘rsatkich 35-42
0
C; atir sovun uchun 36-41
0
C bo‘lishi
lozim. Titrning kamayishi sovunning eruvchanligini va sarfini ko‘paytiradi.
Xo‘jalik sovunda erkin ishqor miqdori 0,2 % gacha, atir sovunda 0,1 % gacha
Na
2
CO
3
ning miqdori xo‘jalik sovunida 1,0 % gacha, atir sovunda 0,3 % gacha
bo‘lishi kerak. Sovun tarkibida erkin ishqorni miqdorini ko‘payishi terini
quruqlanishiga va matoni parchalanishiga olib keladi. Sovunlanmagan yog‘ va boshqa
moddalarning miqdori xo‘jalik sovunida 2-3,5%, atir sovunda 1-2 % bo‘ladi.
Atir sovunda shuningdek natriy xlor miqdori ham chegaralanadi, u 0,7% dan
ortiq bo‘lmasligi kerak. Aks holda, sovunni qayishqoqligi yomonlashadi va mexanik
ishlov berilgan sovun yuzasida yoriqlar paydo bo‘ladi.
Sovunni asosiy ko‘rsatkiyalaridan biri uni suvli eritmadagi ko‘pirish qobiliyati
hisoblanadi. Bu ko‘rsatkich sovunni 0,5% li eritmasini silkitib aralashtirganda hosil
bo‘ladigan ko‘pik ustunining balandligi bilan tavsiflanadi. Xo‘jalik sovuni uchun
ko‘pikni boshlang‘ich hajmi kamida 300ml, atir sovun uchun 300-350ml bo‘lishi
kerak.
178
60
.
ra
sm
.
“M
acc
o
n
i”
li
n
iy
as
id
a a
ti
r
so
v
u
n
as
o
si
g
a i
sh
lo
v
b
er
is
h
i texn
o
lo
g
ik
sx
ema
si
179
Takrorlash uchun savollar
1. Sovunni qayta ishlash va uni tovar holatiga keltirish haqida qisqacha ma’lumot
bering.
2. Xo‘jalik sovuniga ishlov berish texnologiyasi haqida gapiring.
3. Atir sovuniga ishlov berish texnologiyasini qisqacha tushuntirib bering.
4. Xo‘jalik va atir sovunlarining sifat ko‘rsatkichlari qanday bo‘lishi kerak?
Tayanch so‘z va iboralar
1. Rang beruvchi moddalar
2. Hid beruvchi moddalar
3. Stabilizatorlar
4. Tuzlash.
5. Sovun osti yelimi.
6. Qaynatish.
7. Yuvish, silliqlash.
ADABIYOTLAR RO‘YXATI
ASOSIY
1. Tyutyunnikov B.N. Naumenko P.B., Tovbin I.M. i dr. “Texnologiya pererabotki
jirov” M. Pishprom 1970. Str 650.
2. Arutyunyan N.S., Arshieva Ye.A., Yanova L.I. i dr. “Texnologiya pererabotki
jirov” M. Agropromizdat 1985 str 367
3. Rukovodstvo po texnologii polucheniya i prerabotki rastitelnы masel i jirov L.V.
NIIJ T.II, 1973 c. 350., T. III kn1. 1985, kn 2 1977, s. 351 T. IV 1975, c.544 T. V,
1983
QO‘SHIMCHA
1. Tovbin I.M., Melamud N.L., Sergeev A.G. «Gidrogenizatsiya jirov» M. Leg i pish
prom 1981 S 294.
2. Shmidt. A.A. «Teoreticheskie osnova rafinatsii rastitellnыx masel»
M. Pishepromizdat 1960. S 340.
3. Shmidt A.A., Dudina Z.M., Chekmareva I.B. «Proizvodstvo mayoneza» M. Pish.
Prom. 1976. S 135.
4. Tovbin I.M. va boshљalar «Proizvodstva margarinovoy produksii» M. Pish. Prom.
1979.
5. Juravlev A.M., Gozenput L.D. «Oborudovaniya jiropererabotыvayushix
predpriyatiy» M. Pish. Prom. 1976. S. 327.
6. Abduraximov A. Љodirov Y. «Margarin». T. 1972
7. Tyutyunikov B.N. «Ximiya jirov», M. Pish prom. 1974. S. 448.
180
MUNDARIJA
1 – ma’ruza. Kirish............................................................................................
3
2 – ma’ruza. Yog‘larni rafinatsiyasi...................................................................
8
3 – ma’ruza. Moylarni gidratlash...................................................................
16
4 – ma’ruza. Ishqoriy neytrallash...................................................................
22
5 – ma’ruza. Ishqoriy rafinatsiya...................................................................
29
6 – ma’ruza. Adsorbsiyali rafinatsiya..............................................................
37
7 – ma’ruza. Yog‘larni
dezodoratsiyalash............................................................
42
8 – ma’ruza. Yog‘larni gidrogenlash. Gidrogenlash jarayonining nazariyasi.
54
9, 10 – ma’ruza. Gidrogenlash katalizatorlari..............................................
61
11 – ma’ruza. Gidrogenlash texnologiyasi.......................................................
68
12 – ma’ruza. Vodorod ishlab chiqarish...........................................................
75
13 – ma’ruza. Margarin ishlab chiqarish.........................................................
81
14 – ma’ruza. Suv – sut faza komponentlari neytrallash.............................
91
15 – ma’ruza. Margarin ishlab chiqarish texnologiyasi.................................
96
16 – ma’ruza. Margari ishlab chiqarish texnologik sxemalari....................
100
17 – ma’ruza. Mayonez ishlab chiqarish texnologiyasi...................................
105
18, 19 – ma’ruza. Yog‘larni gidrolizi...............................................................
110
20 – ma’ruza. Glitserin ishlab chiqarish texnologiyasi.................................
120
21 – ma’ruza. Yog‘ kislotalari ishlab chiqarish................................................
126
22 – ma’ruza. Distillangan yog‘ kislotalari ishlab chiqarish.......................
130
23 – ma’ruza. Sovun ishlab chiqarish...............................................................
136
24 – ma’ruza. Sovun ishlab chiqarish homashyo va materiallari....................
146
25 – ma’ruza. Sovun pishirish jarayoni asoslari..........................................
151
26 – ma’ruza. Xo‘jalik va atir sovun asoslarini tayyorlash.........................
156
27 – ma’ruza. Sovun asosiga mexanik ishlov berish......................................
165
28 – ma’ruza. Atir sovun asosiga ishlov berish.............................................
171
Foydalangan adabiyotlar...................................................................................
180
Do'stlaringiz bilan baham: |
