Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

ELM  liniyasida  atir  sovun  asosiga  ishlov  berish  texnologik  chizmasi  (59-
rasm). Atir sovun asosi (1) sovun yig‘gichdan (2) ta’minlovchi nasos yordamida (3) 
filtr orqali (4) ta’minlovchi idishga haydaladi. U yerdan (5) me’yorlovchi nasos orqali 
(6)  issiqlik  almashuv  kolonkasiga  yuboriladi.  Bu  yerda  80-85 
0
C  dan  120-160
0
C 
gacha  isitiladi.  Qizdirilgan  sovun  0,5  MPa  bosim  ostida  (7)  vakuum-quritish 
kamerasiga  kelib  tushib,  forsunkalar  orqali  purkaladi.  Kameradagi  qoldiq  bosim  15-
40  mm  sim.ust.  ga  teng.  Sovun  qirindisi  vakuum  ostida  ishlaydigan  (8)  ikkilamchi 
shnek-pressga  kelib  tushadi.  U  yerda  sovunli  kirindi  ikki  marta  zichlanadi, 
plastiklanadi  quritiladi,  panjaradan  siqilib  chiqib,  pichoqlar  yordamida  mayda 
donalarga kesiladi. Sovunli vermishel (19) bunkerga yuboriladi. 
Bug‘  gazli  aralashma  birinchi  siklonga  borib  tushadi,  u  yerda  markazdan 
qochma  kuch  ta’sirida  va  tezlik  farqida  sovunli  chang  ajralib,  siklonning  pastki 
qismiga  o‘tirib  qoladi  va  (11)  shnek-press  yordamida  chiqarib  yuboriladi.  So‘ngra 
bug‘  gazli  aralashma  (12)  nazorat  sikloniga  uzatilib,  u  yerdan    (13)    barometrik 
sovutgichga  yuboriladi.  Sovutgichda  14-16
0
C  li  sovuk  suv  bilan  aralashadi.  Suv 
barometrik quvur orqali (15) quduqqa oqib tushadi. Kondensatsiyalanmagan gazlar va 
havo  (17)  vakuum-nasos  yordamida,  (14)  tomchi  ajratgich  va  (16)  tutgich  orqali 
so‘rib olinadi.  

---

 
173 
Sovunli  kirindi  (19)  bunkerdan  (20)  shlyuzli  zatvor  orqali  (21)  aralashtirgich 
shnek-pressga  kelib  tushadi.  U  yerda  hid  beruvchi  moddalar,  bo‘yoqlar  bilan 
yaxshilab  aralashib,  zichlanadi,  panjaradan  siqilgandan  so‘ng  pichoq  bilan  kesilib, 
vermishel hosil bo‘ladi. Vermishel (22) transporter orqali (23) ikki pog‘onali vakuum 
shnek-pressga uzatiladi. U yerda oxirgi ishlov beriladi va u yerdan to‘rt qirrali brusok 
holida siqib chiqariladi. 
So‘ngra  sovun  (24)  kesish  mashinasi  ga  borib,  sovun  bo‘laklari  (25)  shamol 
purkash tonneli da issiq havo bilan quritiladi. Sovunning yuzasida hosil bo‘lgan qattiq 
qatlam shtamp tiniqligini oshiradi. 
Sovun (26) ikki jilg‘ali shtamp-pressga uzatilishdan oldin ikki oqimga ayirgich 
yordamida  taqsimlanadi.  Shtamplangan  sovun  o‘raydigan  avtomatdan  o‘tib, 
qadoqlashga  yuboriladi.  O‘ralmagan  sovun  ishlab  chiqarishda  ular  shtamp-pressdan 
keyin darhol qadoqlashga uzatiladi.