Muqaddima

GIPOTALAMUSNING VEGETATIV FAOLIYATLARNI 
BOSHQARISHDAGI ISHTIROKI 
 
     Gipotalamusning qaysi qismini elektr toki bilan ta‘srlarnang, yurak va tomirlar tizimi 
faoliyati  o‘zgaradi.  Gipotalamusning  shikastlanishi  tana  harorati  barqarorligini  saqlash, 
ovqatga  va  suvga  bo`lgan  ehtiyojni  boshqarish,  hamda  boshqa  faoliyatlarning 
o‘zgarishiga olib keladi. Bu o‘zgarishlar gipotalamus visseral faoliyatlarni boshqarishda 
katta rol o‘ynashini ko‘rsatadi. 
 Gipotalamus  ta‘sirlanganda  qon  aylanish  tizimi  beradigan  reaksiyalarining  e‘tborli  joyi 
shundaki,  gipotalamusning  ma‘lum  sohasini  ta‘sirlash  bir  safar  skelet  muskullarida  qon 
oqishini  oshirsa,  keyingisida  aks  natija  berishi  mumkin.  Gap  shundaki,  gipotalamus 
tomonidan  qon  oqishni  boshqarish  mexanizmlari  bulbar  mexanizmlar  yuzaga 
chiqaradigan bir xildagi reaksiyalardan farq qiladi. Aortada qon bosimining oshishi o‘z-
o‘zini boshqaradigan bulbar mexanizmlarni ishga solib, doumo bir xil hodisaga – yurak 
faoliyatining susayishi  va  tomirlarning  kengayishi natijasida qon  bosimining  asli holiga 
qaytishiga  olib  keladi.  Gipotalarnik  markazlar  esa  qon  aylanishini  organizm  va 
a‘zolarning  faollik  holatiga  moslashtirib  turadi.  Masalan,  jismoniy  ish  qilganda  skelet 
muskullaridan qon oqishi ortsa, ayni vaqtda hazm tizimi tomirlarida qon oqishi kamayadi 
va,  aksincha,  ovqat  hazm  qilish  vaqtida  me‘da  va  ichak  tomirlaridan  oqqan  qonning 
miqdori oshsa, skelet muskullarida bu miqdor kamayadi. 
     Gipotalamus  faqat  qon  aylanishini  emas,  balki  boshqa    ichki  a‘zolar  ishini  ham 
organizmning faollik holatiga moslashishini ta‘minlaydi. 

---

 
 
74