Muqaddima

QORACHIQ VA QORACHIQ REFLEKSI 
Rangdor parda markazidagi nurlarni ko‘z ichiga o
‘
tkazuvchi teshik qorachiq dsyiladi. 
Qorachiq faqat markaziy nurlarni ko
‘
zga o'tkazib, sferik aberratsiyani yo'qotadi va 
to
‘
r  pardada  ravshan  tasvir  paydo  bo`lishini  ta‘minlaydi.  Sferik  aberratsiya  shox 
pardaning chetlariga tushgan nurlarning kuchliroq sinishidan iborat. Bu nurlar to
‘
r parda 
oldidagi nuqtagayig‘ilib, ko
‘
rishni xiralashtiradi. 
Rangdor  pardada  qorachiq  kattaligini  o
‘
zgartiradigan  muskullar  bor.  Bulardan  biri, 
qorachiqning xalqa muskuh. Bu muskul qisqarganda qorachiq torayadi. Xalqa muskulni 
ko
‘
zni harakatlantiruvchi nerv tarkibidagi parasimpatik tolalar nervlaydi. 
Rangdor  pardaning  ikkinchi  muskuli  radial  yo
‘
nalishdagi  tolalardan  iborat.  Ularning 
qisqarishi qorachiqni kengaytiradi. Radial muskulni simpatik nerv qoVgatib, qisqartiradi. 
Simpatik nerv tizimining qo
‘
zg
‘
alishiga bog
‘
liq holatlarda (g‘azablanish, qo
‘
rqish, og
‘
riq 
sezish) qorachiq kengayadi. 
Asfiksiya  ham  qorachiqning  kengayishiga  olib  keladi.  Narkoz  vaqtida  qorachiqning 
kengayib  ketishi  narkozning  juda  chuqur  darajaga  yetgani  va  hayot  uchun  xavfli 
asfiksiya rivojlanganidan dalolat beradi. 
Sog
‘
  odam  ikkala  qorachig‘ining  kattaliga  bir  xilda  bo`ladi.  Bir  ko
‘
zning  qorachigl 
toraysa yoki kengaysa, ikkinchisi ham torayadi yoki kengayadi. 
Ko
‘
zlar yaqin nuqtaga qaratilganda, qorachiqlar torayadi. 
Oddiy  sharoitda  yosh  odam  ko
‘
z  qorachig
‘
ining  diametri  1,5  mm  dan  8  mm  gacha 
bo`lishi  mumkin.  Uning  kattaligi  yoruglikka  bog‘liq.  Havo  ochiq  bolib,  quyosh 
charaqlaganda  qorachiqlar  juda  ham  torayadi  va  to
‘
r  pardaga  xaddan  tashqari  ko
‘
p  nur 
tushishiga  yoi  qo'ymaydi.  Qorong‘ida  qorachiqlar  maksimal  darajada  kengayadi. 
Qorachiqning  torayib  —  kengayishi  to
‘
r  pardaga  tushgan  nurlar  miqdorini  30  marta 
o
‘
zgartirishi 
mumkin. 
Qorachiq 
refleksining 
retseptorlari 
to
‘
r 
pardadagi 
fotoretseptorlardir. 

---

 
 
255