Muqaddima

ANALIZATORLARNING ADAPTATSIYASI 
Qoiga taqilgan soatni  biz qisqa  vaqt davomida  sezamiz. Keyin  soat borligi  sezilmay 
qoladi. Bu taktil sensor tizimda adaptatsiya (moslashish) rivojlanganidan dalolat beradi. 
Adaptatsiya 
proprioretseptiv 
va 
vestibulyar 
tizimlardan 
tashqari, 
boshqa 
analizatorlarning  deyarli  hammasining  faoliyatida  kuzatiiadi.  Adaptatsiyalanish 
analizatorlar  hamma  qismlarinmg,  ayniqsa  retseptorlarning  xos-  sasidir.  Davomli 
ta‘sirotlarga  tez  adaptasiyalanadigan  va  sekin  adaptatsiyalanadigan  retseptorlar  tafovut 
qilinadi.  Pachini  tanachasi  tez  adaptatsiyalanadigan  retseptorlarga  misol  bo`lishi 
mumkin. U teriga bosim ta‘siri boshlanganda bir nechta impuls hosil qiladi (on- javob) 
va  ta‘sir  tugaganda  yana  bir  nechta  harakat  potensialini  yuzaga  chiqaradi  (off-  javob). 
Adaptatsiyalangan retseptorning sezgirligi yo'qolmaydi. Ta‘sirot kuchining oshishi yoki 
kamayishi ularda impuls hosil qiladi. 
Sekin  adaptatsiyalanadigan  retseptorlaruzluksiz  ravishda  uzoq  ta‘sirlanganda  impuls 
hosil  qilishdan  to
‘
xtamaydi.  Ta‘sirlanish  boshlanganda  bunday  retseptorlar  yuzaga 
chiqaradigan  impulslar  soni  ortadi,  keyin  u  ancha  pasayadi  va  ta‘sirlanish  tugagunicha 
bir me‘yorda saqlanib turadi. 
Davomli  ta‘sirlanish  tugagandan  so
‘
ng 
retseptoming 
sezgirligi 
oshadi, 
Retseptorlarning qo ‗zg ‘ aluvchanligi (sezgirligi) MNT tomonidan boshqarilib turiladi. 
Bu  boshqarish  signallarni  bekamu  ko
‘
st  qabul  qilinishini  ta‘minlashga  qaratilgan. 
Retseptorlar  faoliyatini  boshqarishda  to
‘
rsimon  formatsiya  va  simpatik  nere  tizimining 
ahamiyati katta.