Muqaddima

O’T-SAFRO AJRALISHI 
0‘t pufagida turgan yoki har zumda jigarda hosil bo'layotgan o'tning o'n ikki barmoq 
ichakka  tushishi  o‗tning  ajralishi  deyiladi.  Bu  jarayon  ovqat  yeyilganidan  keyin  5—10 
minut o'tgach boshlanadi Awal quyuq, to‗q rangli pufak o‘t ajraladi, keyin shira suyuladi 
va  rangi  tiniqlashadi,  demak  o
‘
t  bevosita  jigardan  chiqa  boshlaydi  0‘tning  ichakka 
chiqishini о`t yo'llari, pufak va sfikterlar silliq muskullarning uyg‘un ishi ta‘minlaydi. 
Bevosita  gepatofcsiflardan  boshlanadigan  o
‘
t  kapillyarlari  qo‗shilib,  birlamchi  o
`
t 
yo`llarini  hosil  qiladi  Bu  birlamchi  yo'llar  qo
‘
shilib,  awal  bo`lakcha  ichi,  keyin 
bolakchalararo  yollarga  aylanadi    Bo`lakchalarard  yo'llar.  o'z  navbatida,  bo`laklararo  
yo`llarga, keyin jigar yollariga o‘tadi Odatda ikkita jigar  yo`llari qo
‘
shilib, umumiy jigar 
yo`liga  aylanganidan  keyin,  o`rniga  pufak  yo`li  kelib  qo'shiladi  va  umumiy  o
‘
t  yo'li 
paydo bo‗ladi. Bo'yi 6—8 sm bo`lgan umumiy о‘t yo'li o
‘
n ikki barmoq ichakka ochiladi. 
Odamning о`t  pufagi noksimon shaklga ega, sig'imi 30—70ml. 
0‘t   yo`llarining  muskul qavati spiralsimon silliq muskul tolalaridan iborat. Ma‘lum 
nuqtalarda bu tolalar gurahlarga yig'ilib, sfinkterlar hosil qiladi. umumiy jigar yo`li hosil 
bo`lgan  joydagi  Miritsi  sfinkteri  pufak  qisqarganida  o
‘
tni  jigar  tomon  oqishiga 
qo'ymaydi. Pufak bo'ynidagi Lyuikens sfinkteri hazmdan tashqari vaqtda o'tning pufakda 
yig‘ilishini,  ovqat  yeyilgandan  keyin  —  pufakdan  chiqishini  taminlaydi,  Murakkab 
tuzilgan  Oddiy    sfinkteri  umumiy  о`t  yo`li  o'n  ikki  barmoq  ichakka  ochiladigan  joyda 
bo`lib,  ajralishida muhim ahamiyatga ega (‗9- rasm). 
Jigar hosil qiladigan sekretor bosim o'tning оt yo'llari bo'ylab harakatini ta‘minlaydi. 
Uning  ichakka  chiqishi  pufak  harakatlariga  va  Ovqat  iste‘mol  qilish  оt  ajralishini 
reflektor  yo'l  bilan  boshlab  beradi.  Adashgan  nerv  orqali  o
‘
tuvchi  efferent  impulslar  оt 
pufagini qisqartiradi va ayni vaqtda oddiy sfinkterini ochadi. Pufak va umumiy o
‘
t yo'lida 
bosim o
‘
n ikki barmoq ichakdagi bosimdan oshadi, natijada o
‘
t ichakka chiqadi 
Simpatik nervlar ta‘sirida o'tning ajralishi tormozlanadi 

---

 
 
194 
 
Gumoral  omillar  orasida  xolesistokinin-paxikreozimin  o‘tchiqishiga  juda  kuchli  ta‘sir 
etuvchi gormon hisoblanadi. 
 
l-o‘t  pufagi;2-o
‘
n  ikki  barmoq  ichak;3-me‘da  osti  bezi;  ‗-9-  jigar    yo`llari;5-  Lyutkens 
sfinkteri;6~Miritsi sfinkteri; 7-Oddi sfinkteri;8-me‘da osti bezi yo`li; 
9- pufak yo'li; 10- umumiy o't yo'li. 
U  o
‘
n  ikki  barmoq  ichakning  shilliq  pardasida  sintezlanib,  xlorid  kislota,  tuxum 
sarig‘i, oziq moddalarning parchalanish mahsulotlari ta‘sirida qonga o
‘
tadi va o
‘
t pufagi 
silliq  muskullarini  qisqartiradi.  Asetilxolin,  tiroksin,  gastrin,  sekretin,  bombezinlar  ham 
pufak  harakatlarini  kuchaytiradi.  Adrenalin,  serotonin,  glyukagort  vazoaktiv  intestinal 
peptid (VIP), pankreatik polipeptid (PP) va boshqalar uning harakatini tormozlaydi.