Muqaddima


ICHAK SEKRETSIYASI VA UNING TARKIBI



Download 4,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet236/353
Sana03.09.2021
Hajmi4,57 Mb.
#163474
1   ...   232   233   234   235   236   237   238   239   ...   353
Bog'liq
Normal Fiziologiya Qodirov

ICHAK SEKRETSIYASI VA UNING TARKIBI 
Ingichka  ichak  shirasining  ajralishi  boshqa  shiralar  ajalishidan  farq  qiladi.  Solak, 
me‘da,  me‘da  osti  va  boshqa bezlarning sekretor  hujayralari  shira  ajratganida  umuman 
yemirilmaydi  yoki  faqat  apikal  qismi  oldindan  bu  yerga  yigilgan  sekretor  granulalar 
bilan  birga  shiraga  uzilib  o

tadi.  Shikastlanmagan  yoki  massasining  oz  miqdorini 
yo'qotgan  hujayralar  tiklanib,  sekretor  jarayonda  ko

p  martalab  ishtirok  etadi.  Sunday 
sekretor jarayonlar morfostatik va morfokinetik deyiladi. 
Ingichka  ichakda  morfonekrotik  sekretor  jarayon  kechadi.  Ichak  vorsinkalarini 
qoplagan epitelial hujayralar juda tez almashinadi. Bu hujayralar vorsinkalarning asosi— 
kripta  sohasida  bolinish  yoli  bilan  hosil  bo`ladi  va  vor-  sinkaning  uchi  tomon  siljib, 
sidirilib  ichak  bo
`
shlig‘iga tushadi. Shu tarzda ichak bo'shlig‘iga bir kechayu kunduzda 
250 g epitelial hujayralar ajraladi. Filtrlanish yoli bilan ajralgan suyuqlikka qo'shilib, bu 
enterotsitlar ichak shirasini hosil qiladi. 
Ichak  shirasi  ajralishi  mexanizmidagi  farq  uning  tarkibiy  xususiyatlarini  belgilaydi. 
Bu  shira  suyuq  va  quyuq  qismlardan  iborat.  Uning  quyuq  qismini  butun  va  yemirilgan 
enterotsitlar  va  qadahsimon  hujayralar  ajratgan  shilimshiq  hosil  qiladi.  Ichak 
fermentlarining  asosiy  qismi  shiraning  quyuq  qismida  bo
`
ladi.  Unda  oqsil,  fosfolipidlar 
vanuklein kislotalar ko

p. 
Anorganik  moddalardan  natriy,  kaliy,  kalsiyning  bikarbonat,  fosfat,  xloridlari 
uchraydi. Shira ishqoriy muhitga ega, uning pH 7,2—3,6 chamasida. 
Ichak  sekretsiyasi  ovqat  iste‘mol  qilgandan  keyin,  ba‘zi  bir  gormonlar  ta‘sirida 
kuchayadi.  Ichak  shilliq  pardasini  mexanik  ta‘sirlash  suyuqlik  ajralishini  tezlashtiradi. 
Oqsil va yog

larning parchalanish mahsulotlari, me‘da osti bezi shirasi, xlorid va boshqa 
kislotalar ichak sekretsiyasining kimyoviy qo

zgatuvchilari hisoblanadi. 
Markaziy nerv tizimining ichak shirasi ajralishiga ta‘siri uncha sezilarli emas; , 
 
ICHAK FERMENTLARI 


 
 
195 
 
Ichak shilliq pardasida va shirasida 20 ga yaqin gidrolitik fermentlar bor. Ular oqsillar 
va  polisaxaridlarning  parchalanishi  natijasida  hosil  bo`lgan  oligomerlarini,  yoglar 
parchalanishi  mahsuloti  monoglitseridlarni  va  ovqat  tarkibidagi  disaxaridlar  va  ba‘zi 
boshqa moddalarning parchalanishini oxiriga yetkazadi. 
Ichakning  proteolitik  fermentlari  orasida  enterokinaza  alohida  ajralib  turadi.  Bu 
ferment  tripsinogen  molekulasida  lizin  va  izoleysin  aminokislotalari  o'rtasidagi 
aloqadorlikni  uzib,  undan  geksapeptid  ajratadi.  Natijada  fermentning  faol  markazi 
ochilib,  tripsinga  aylanadi.  Enterokinaza  o‗n  ikki  barmoq  ichak  va  ingichka  ichakning 
yuqori  qismida  sintezlanadi.  Ingichka  ichakning  hamma  qismida  bir  guruh  peptidazalar 
aniqlangan.  Ular  di-  tri-  va  oligopeptidlarning  aminokisotalarga  parchalanishini 
ta‘minlaydi. 
Ovqat tarkibidagi polisaxaridlarni parchalashda ingichka ichakning gamma-amilazasi 
ma‘lum ahamiyatga ega. Bu fermentning pankreatik alfa-amilazadan farqi shuki, uning 
ta‘sirida  polisaxarid  molekulasining  uchidagi  glyukoza  yaxshi  ajraladi.  Shuning  uchun 
gamma-amilaza  ta‘sirida  polisaxaridlardan  oligo-disaxaridlar  bilan  bir  qatorda,  sezilarli 
miqdorda glyukoza ham hosil bo`ladi. 
Disaxaridlarni  parchalovchi  fermentlar  ham  bir  nechta.  Maltaza  va  izomaltaza 
kraxmaldan amilazalar ta‘sirida hosil bo`lgan dekstrinlar va oligosaxaiidlarning a -1,6— 
glyukozid,a  —1,‘—  glyukozid  bog‘lamlarim  uzadi,  maltozani  ikki  glyukoza 
molekulasiga parchalaydi. 
Saxaroza  iste‘mol  qilinadigan  lavlagi  yoki  shakarqamish  qandini  —-  saxarozani 
glyukoza va fruktozaga parchalaydi. Bu ferment  maltozani ham parchalash qobilivatiga 
ega. 
Sut  tarkibidagi  laktozani  laktaza  fermenti  glyukoza  va  galaktozaga  ajratadi,  iaktoza 
boshqa disaxaridazalar tomonidan parchalarnnasligini etiborga olsak, laktazani sut bilan 
ovqatlanish davridagi ahamiyati tushunarli bo‗ladi, 
Ingichka ichakning yarn bir disaxaridazasi — tregalaza — qo‗ziqorin va suv  
o‗simljklarida uchraydigan tregalozani parchalaydi 
Yuqori  faollikka  ega  bo`lgan  ichak  fermentlariga  ishqoriy  fosfataza  ham  kiradi.  Bu 
ferment  ishqoriy  muhitda  (Ph-optimumi  9—10  atrofida)  fosfor  kislotasi  efirlarirti 
parchalaydi. 
ishqoriy fosfataza tabiiy sharoitda parchalaydigan moddalari fosfoserin, xolinfcefat va 
etanolarninfosfatlardir.  Bu  moddalar  fosfoproteinlar  va  fosfolipidlarning  parchalanish 
jarayonida oraliq mahsulotlar sifatida paydo bo'ladi. 
Ingichka  ichak  lipaza  ham  sintezlaydi.  Bu  lipaza  monoglitseridlarga  nisbatan  juda 
faol  va  uchglitseridlardan  pankreatik  lipaza  ta‘sirida  kelib  chiqqan  monoglitseridlarni 
erkin glitserin va yog‗ kislotaga parchalaydi. 
Demak,  ingichka  ichak  fermentiari  asosiy  oziq  moddalari  oqsil,  yog‗  va  uglevodlar 
parchalanishinmg oxirgi bosqichini bajaradi. 
 

Download 4,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   232   233   234   235   236   237   238   239   ...   353




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish