Muqaddima

QO’ZG’ALISHNING NATRIY-KALIY 
NASOSIGA TA’SIRI 
 
     Kalmarning gigant aksonida har bir harakat potensiali vujudga kelishi membrananing 
kvadrat mikron yuzasidan 20000 natriy ionlari ichkariga o‘tishi va  shuncha kaliy ionlari 
tashqariga  chiqishiga  olib  keladi.  Bu  miqdor  aksondagi  ionlar  umumiy  miqdoriga 
nisbatan juda oz. Ammo tabiiy sharoitda nerv tolalariga impulslar chastotasi yuqoriligini 
(sekundiga  100-500  impuls)  e‘tiborga  olsak,  davomli  ta‘sirlash  membrana  atrofidagi 
ionlar  konsentratsiyasidagi  farqning  yo‘qoloshiga  olib  kelishi  mumkin  edi.  Tirik 
hujayrada  bu  farq  saqlanib  qoladi,  chunki  qo‘zg‘alish  natriy-kaliy  nasosining  faolligini 
oshiradi.  Nasosning  faollanishi  protoplazmada  natriy  miqdori  ko‘payishiga  bog‘liq. 
Nasos  ishi  jadallashishi  natijasida  natriy  hujayradan  tashqariga  haydaladi,  kaliy  esa 
ichkariga  o‘tkaziladi.  Natijada  ionlar  miqdoridagi  membrana  atrofidagi  farq  tiklanadi. 
O‘tkazish  faol  tashilish  mexanizmi  asosida  sodir  bo`lgani  uchun  energiya  sarfi  oshadi, 
makroergik  fosfatlar  parchalanishi  va  qayta  sintezlanishi  tezlashadi,  issiqlik  ajralishi 
ko‘payadi va h.k.