Ижобий психология, стресс бошқаруви – мактабларда

ЧИЗИҚДАН ЮҚОРИДА
 
 
Мазмуни: Ушбу машқнинг мақсади – ҳар хил вазиятларда янада самарали, 
камроқ стрессли усуллар ёрдамида ўз танловингизни амалга оширишингиз 
мумкинлигига аниқроқ тушунтириш бериш. 
 
Керакли материаллар:
Илова 6.1 – Жавоб беришни даражалари жадвали; 
Илова 6.2 – Жавоб беришни даражалари иш дафтари; 
Ручка ва қалам 
 
Машқ давомийлиги: 15-20 дақиқа
 
Машқ таърифи: Шу яқин кунларда ўзингизга ёқмайдиган ҳиссиётларни 
(ғазаб, хафагарчилик, зерикиш ёки айбдорлик) бошдан кечирган вазиятингизни 
эсланг. Илова 6.1 да берилган реакцияларни кўриб чиқинг. Қайси бири сизни ўша 
пайтдаги ҳолатингизни тўлиқлигича тасвирлай олади? Масалан, сиз 
ғазабланяпсиз, чунки ишлар сиз режалаштирганингиздек бўлмади, негаки улар 
сизнинг қўлингизда эмас (ёки бўлмаган). 
Қуйидаги жадвалда кўрсатилган жавоб беришнинг самарали усулларидан 
келиб чиққан ҳолда, сиз қандай жавоб беришингиз мумкинлигини тушунтириб 
беринг. Ушбу вазиятларга ўз жавобларнингизни бирма-бир қўйиб чиқинг ва 
жадвални ишлатган холда вазиятни қандай қилиб бошқа йўл билан ҳал этиш 
мумкинлигини кўринг. Бунда 6.1 рақамли жавоб бериш даражалари деб номланган 
тарқатмадан фойдаланинг. 

---

Жавоб даражаси жадвали 6.1 
Фойда 
Ички 
хотиржамлик 
даражаси 
Ҳар хил ҳолатларда 
бизнинг жавоблар 
турлари 
(Биз ўзимизга 
ҳаёлан 
айтадиаган 
нарсалар) 
Биз нимани ҳис 
қиляпмиз – 
биздаги акси- бу 
нимани 
англатади? 
Фаол: 
Енгиллик 
билан боғлиқ 
ҳиссиётларга 
олиб келади 
Кўпроқ 
тинчлик --------
-------------------
-------------------
-------------------
-------------------
----------------
Камроқ 
тинчлик 
Миннатдорчилик 
Қадрлайман… 
Қувонч, 
хотиржамлик, 
қониқиш 
Рағбатлантириш / 
Қабул қилиш 
Яхши ... Мен 
қучоқлайман ... 
Мен бу билан 
яшашим мумкин 
... Мен оқим 
билан бораман 
Тинчлик, 
озодлик, дам 
олиш, эркинлик 
Очиш 
Ажабланарлиси 
шундаки, ... нима 
бўлади? 
Бундан нимани 
ўрганишим 
мумкин? 
Зукколик, 
қизиқиш, ўсиш 
Кузатув 
Англаш/таниш ... 
Хотиржам 
Самарасиз: 
Стресс билан 
боғлиқ 
ҳиссиётларга 
олиб келади 
Қаршилик / шикоят 
Мен бу ишни 
бошқача 
бўлишини 
истардим (шикоят 
қилиш) 
Сиқилиш, 
чарчаш, ғазаб 
Ҳукм / танқид /
айбдор 
Бу, албатта / У, 
албатта, (салбий 
сифатни қўшинг) 
... 
Айбдорлик, 
шармандалик, 
ўзини ўзи кам 
қадрлаш, ёлғон 
ғурур
Боғлиқлик 
Бу аниқ 
йўл бўлиши 
керак... 
Фойдаланиш 
керак бўлган 
сўзлари: шарт, 
керак, керак эди 
Ғазаб, ташвиш, 
ғазаб, 
умидсизлик 
 
 
 
 

---

Жавоблар даражаси учун иш вароғи 6.2 
  
Юқоридаги ўзингиз белгилаган ёқимсиз ҳиссий тажрибани тасвирлаб беринг. 
Бу ерга ёзинг: 
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________ 
Ушбу вазиятга жавоб бўлиши мумкин бўлган ҳар қандай усулни (жавобни) 
кўриб чиқинг ва қуйидаги жадвалга биноан бу вазиятларга бошқача ёндошиш 
усулларини излаб кўринг? 
Ҳар-хил ҳолатлар 
учун биз жавоб 
берадиган йўллар
Ҳар-хил 
ҳолатларда 
бизнинг жавоблар 
турлари 
Ўзингизга айтишингиз мумкин 
бўлган гаплар 
Миннатдорчилик 
Мен 
миннатдорчилик 
билдираман ... 
Рағбатлантириш / 
Қабул қилиш 
Яхши ... Мен 
қучоқлайман ... 
Мен бунга кўникиб 
кетаман, у билан 
яшашим мумкин ... 
Мен оқим бўйлаб 
бораман 
Очиш 
Ажабланарлиси 
шундаки, ... нима 
бўлади? 
Бундан нимани 
ўрганишим 
мумкин? 
Кузатув 
Танишаман ... 

---

Ҳар-хил ҳолатлар 
учун биз жавоб 
берадиган йўллар
Ҳар-хил 
ҳолатларда 
бизнинг жавоблар 
турлари 
Ўзингизга айтишингиз мумкин 
бўлган гаплар 
Қаршилик / шикоят 
Мен бу ишни 
бошқача бўлишини 
истардим (шикоят 
қилиш) 
Ҳукм / танқид /
айбдор 
Бу, албатта, / У, 
албатта, (салбий 
сифатни қўшинг) 
... 
Боғлиқлик 
Бу муайян 
йўл бўлиши керак 
... 
Фойдаланиш керак 
бўлган сўзларни 
ишлатиш
 
 
Ҳиссиётларни бошқариш машқи
 
Мақсад: Ушбу фаолиятнинг мақсади ўқувчиларингизга ўзларининг ҳис-
туйғуларини назорат қилишда уларнинг назорати остида бўлган ва бўлмаган 
нарсалар орасидаги фарқни аниқлашда ёрдам беришдир. 
 
Керакли вақт: Хонада – 45 дақиқа. 10 дақиқа вақтни ўқувчиларга машқни 
тушунтириш учун ажратинг. Сўнгра, иш варақларини якунлаш учун 15 дақиқа 
сарфланг. Нихоят, натижаларини муҳокама қилиш учун 15 дақиқа керак бўлади.
Шу билан бир қаторда, бу машқ уй вазифаси сифатида берилиши ҳам 
мумкин. Бундай ҳолда, машқни таништириш учун 15 дақиқа сарфланг. Ўқувчилар 
уни уйда тўлдиришлари ва қайтиб келиб, уни муҳокама қилиш учун 15 
дақиқа сарфлашлари мақсадга мувофиқ бўлади.