|
8.3. Тахлилни асосий қуроллари:Купонсиз облигациялар.
Фиксирланган даромадли шартномаларни бахолаш жараёнда,
ишни аввало купонсиз облигация ёки нолли купонли
облигацияларни бозор бохоларини ўрганишдан бошлаш керак .Бу
шундай облигацияларки, тўловлар уни фақат қайтариш куни бир
марта амалга оширилади.
Купонсиз облигациялар - фиксирланган даромадли барча
шартномаларни бахолаш жараёнда молиявий қуролларни
асосийларидан биридир. Барча шартномаларда унинг асосий
компонентларидан таркиб топган - пул оқими, бундан сўнг
598
шартномадаги алохида пул тушумини тахлили ва сўнг уларни
суммалари қўшилади.
Купонсиз облигациялар бўйича кутилаётган тўлов суммаси
унинг номинали ёки оширувчи қиймати дейилади. Инвестор
томонидан купонсиз облигациялар бўйича қайтариш кунидаги
олаётган даромади уни номинали билан облигацияни сотиб олган
бахоси ўртасидаги фарқдир. Шундай қилиб, 950 долл. бахода сотиб
олинган 1000 номинал қийматга эга купонсиз облигациялар тўлов
муддати 1 йилдан сўнг 50 долл. миқдорида даромад келтиради.
Купонсиз облигацияларни даромадлилиги- инвестор томонидан
йиллик даромадлилик ставкаси бўлиб, бу мазкур облигацияни
охири қайтаргунга қадар эгалик қилган ва сотиб олган. Купонсиз
облигациялар учун тўлов муддати 1 йилдан сўнг уни даромади
қуйидагича:
Даромадлилик 1- йиллик купонсиз облигация:
Номинал-сотиб олиш бахоси 1000 долл - 950 долл
=---------------------------
------------=----------------------------------
=0,0526 ёки 5,26%.
Сотиб олиш бахоси 950 долл.
Бирок, агар облигацияни қайтариш муддати 1 йилдан фарқ
қилса, у холда бундай облигацияларни даромадлилигини аниқлаш
қийматни келтирилган формуласидан фойдаланилади. Қайтариш
муддати 2 йилдан сўнг этиб белгиланган купонсиз облигацияларни
599
кўриб чиқамиз, уни номинал қиймти 1000 долл., а сотиб олиш бахоси
880 долл..
Бундай облигацияларни йиллик даромадлилик даражасини
хисоб китоби худди дисконт ставкасига ўхшаш бўлиб, бу қайсики
уни номинал қиймати сотиб олиш бахосига тенглаштирилади.
n
i
P
V
FV
PM
T
Якун-
натижа
2
?
-
880
100
0
0
i=6.60
%
Қимматли қоғозларни бахолашга қайтамиз, бу қайсики 8,1
жадвалда купонсиз облигацияларни бахолари келтирилган. Оддий
амалиётда асосан облигацияларни бахоси уни номинал қийматининг
бир қисми сифатида олинади.
Купонсиз облигацияларни бахоси ва уни даромадлилик
қайтариш
муддати
бахоси(номиналдан 1 долл
учун. кўрс)
даромадлилик(йилл
ик)
1 йил
0.95
5.26%
2 йил
0.88
6.60%
3 йил
0.8
7.72%
Мазкур қимматли қоғозларни келтирилган қийматини хисоб
китоб қилиш учун 2 та вариант мавжуд. 1 чисида: 8,1 жадвални
600
иккинчи устунидан ахамиятли томони фойдаланилади. 2 чисида эса: -
даромадлилик охирги стундан олинади. Шундай қилиб,
- 1 чи вариантда учта кутилаётган тўловдан хар бири шунга мос
бўлган ахамиятлиси кўпайтирилиб, бу қайсики 1 долл. облигацияни
номинали бўйича унинг бахоси билдиради. Кейин барча натижалари
суммалаштирилади:
- 1 чи йил кутилаётган тушумни келтирилган қиймати =100
долл*0,95=95 долл.
- 2 чи йил кутилаётган тушумни келтирилган қиймати
=100*0,88=88 долл.
-3 чи йил кутилаётган тушумни келтирилган қиймати =
100*0,80=80 долл.
Келтирилган қийматни жами суммаси хажми =263 долл.
Шундай қилиб, облигацияни қиймати 263 долларни ташкил этди.
2 чи вариант: мазкур вариант қайтариш мудатига мос
даромадлилик ставкаси бўйича хар бир кутилаётган тўловларни
дисконтлаш воситаси орқали аниқ хисоб китобни беради.
-1-чи йил кутилаётган тушумни келтирилган қиймати
=100/1,0526=95 долл.
-2-чи йил кутилаётган тушумни келтирилган қиймати
=100/1,0660=88 долл.
-3-чи йил кутилаётган тушумни келтирилган қиймати
=100/1,0772=80 долл.
Келтирилган қийматни жами суммани хажми =263 долл.
Бироқ, 8,1 жадвалда белгиланган охирги строкада 7,72 %ли
мазкур йиллик фоиз ставкада барча кутилаётган пул оқими хатоли
601
дисконтланган буларди. Агар бундай бўлганда эди, у холда уни
қиймати 259 долар бўлиб, бу келтирилган қиймат 4 долларга кам
бўлган бўларди.
n
i
P
V
F
V
PM
T
Якун-
натижа
3
7.7
2
?
0
100
PV=259
долл.
263 долларга тенг қийматни олиш учун барча учала тўловларни
дисконтлаш учун фойдаланса бўладиган ягона ставка мавжудми? Ха
барча ягона йиллик дисконт ставкаси 6,88 % бўлади. Бунга ишониш
учун қуйидаги кўрамиз.
n
i
P
V
F
V
PM
T
Якун-
натижа
3
6.8
8
?
0
100
PV=26
3 долл.
Муаммо шуки, 6,88 % ли дисконт ставкаси 3 йиллик аннуитет
қийматини бахолаш учун тўғри келади. Бундан биз киммматли
қоғозларни қиймати 263 доллдар эканлиги маълум бўлди. Бундан
ташқари i ни топиш учун хам келтирилган қийматни мазкур
формуласиданфойдаланилади.
602
n
i
P
V
F
V
PM
T
Якун-
натижа
3
0
-
263
0
100
i=6.88
% .
Мақсад, келтирилган қийматни мохиятини очиб беришдир.
Шундай қилиб 8,1 жадвалда берилган ягона дисконт ставкаси ва
маълумотлар орқали қийматни 3 йиллик аннуитетини бахолашни
тўғри усули мавжуд экан.
Демак, агар даромадлилик параллел осига нисбатан эгри бўлса, у
холда фиксирланган оқимли пул тўловларга эга қимматли когоз ва
шартномалар қийматини бахолаш учун қуйидагича бўлади:
даромадлилик стаавкаси бўйича кутилаётган хар бир тўлов
дисконтланиш зарур, шундай купонсиз облигациялар қайтариш
муддатига мос келиши, кейин олинган натижалар қўшилади.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
