Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

1.14-расм. Қимматли қоғозлар ҳосилаларини амалдаги 
қонунчиликка мувофиқ таснифлаш схемаси 
Ўзбекистон фонд бозорининг ёш эканлигига қарамай, унинг 
тарихида опционлар ва фьючерслар бўйича реал битимлар билан 
боғлиқ сахифалар ўринга эга [59]. Бироқ 1996 йилдан бошлаб 
Ўзбекистонда Қимматли қоғозлар ҳосилалари чиқарилмаяпти. 

---

592 
Қимматли қоғозлар ҳосилалари қаторига анъанавий равишда 
депозитар тилхатлар ҳам киритилади. Қоидага кўра, ривожланган 
капиталистик мамлакатлар, чет эллик эмитентларнинг қимматли 
қоғозларини 
харид 
қилиш 
орқали 
хорижий 
мамлакатлар 
инвестициялари учун пул маблағлари оқимини чеклашга интилиб, 
шунингдек, маҳаллий инвесторларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини 
ҳимоя қилиш мақсадида ўз ҳудудида чет эллик эмитентларнинг 
қимматли қоғозлари эркин муомалада бўлишига йўл қўймайди. 
Бозор муносабатларининг ривожланишида Қимматли қоғозлар 
ҳосилалари муҳим роль ўйнайди. Қимматли қоғозлар ҳосилалари бу – 
уларнинг эгалари бошқа қимматли қоғозларга нисбатан ҳуқуқ ёки 
мажбуриятга эга эканлигини тасдиқлайдиган қимматли қоғозлардир. 
Ўзбекистонда Қимматли қоғозлар ҳосилалари юридик шахслар 
томонидан 
эмитентнинг 
опционлари, 
қимматли 
қоғозлар 
фьючерслари ва бошқа молиявий воситалар шаклида чиқарилиши 
мумкин (1.14-расм). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Таснифлаш
белгилари 
Битим шарти
(ҳуқуқ ёки 
мажбурият) 
Ҳосила
қимматли қоғозлар 
Эмитент опционлари 
Қимматли қоғозлар 
фьючерси 
Йўналиш 
Харидга 
Сотишга 
Ҳуқуқ 
Мажбурият 

---

593