Омонатнинг турли муддатлари ҳамда турли фоиз ставкалари
шароитида 1 долларнинг истиқболдаги қиймати
n -
даврлар
сони
i - фоиз ставкаси
2%
4%
6%
8%
10%
12%
1
1,0200
1,0400
1,0600
1,0800
1,1000
1,1200
2
1,0404
1,0816
1,1236
1,1664
1,2100
1,2544
3
1,0612
1,1249
1,1910
1,2597
1,3310
1,4049
4
1,0824
1,1699
1,2625
1,3605
1,4641
1,5735
5
1,1041
1,2167
1,3382
1,4693
1,6105
1,7623
10
1,2190
1,4802
1,7908
2,1589
2,5937
3,1058
15
1,3459
1,8009
2,3966
3,1722
4,1772
4,4736
20
1,4859
2,1911
3,2071
4,6610
6,7275
9,6463
454
Изоҳ: ушбу жадвал 1 долларнинг турли давр ва турли фоиз
ставкалари бўйича истиқболдаги қийматини кўрсатади.
Фоиз ставкаси қанчалик юқори бўлса истиқболдаги қиймат
шунчалик тез ўсади. 1 долларга тўғри келадиган истиқболдаги
қиймат ҳисоб-китоби учун умумий формула:
FV = 1000 (1+ i)
n
бу ерда, i – фоиз ставкаси; n - даврлар сони.
q
n
=qⁿн + (i-iн)/(ib-iн) х (qⁿb - qⁿн)
бу ерда, q
n
— ўсим кўпайтирувчисининг интерполяция баҳоси;
Интерполяция (лот. interpolatio – ўзгартириш, қайта ишлаш) –
математика ва статистикада – миқдорни маълум бўлган айрим
ифодаларига кўра унинг оралиқ ифодаларини топиш.
ib
ва iн фоиз ставкасининг юқори ва қуйи ифодалари;
qⁿb ва qⁿн – кўпайтирувчининг юқори ва қуйи тегишли жадвал
ифодалари.
Кўпайтирувчининг интерполяция формуласи асосида олинган
ифодаси миқдор жихатидан аниқ ифодадан доим каттадир, бунда (ib-
iн) фарқи қанчалик кам бўлса, интерполияция баҳоси шунчалик аниқ
бўлади. Интерполяция усулидан фақат таҳминий ҳисоб-китобларда
ёки унчалик катта бўлмаган бошланғич пул суммалари билан
операцияларда фойдаланиш мумкин.
Молиявий ҳисоб-китобларда якуний натижа одатда пул
суммасидан иборат бўлганлиги сабабли, ҳисоб-китобларнинг
455
аниқлиги каср сонларни йўл қўйиладиган йириклаштириш даражаси
билан белгиланади. Ҳисоб-китоб одатда пулнинг сўнгги бирлигигача
(тийин, копейка, цент) қилинади.
Мисол. i = 6,2%, n=10 йил учун ўсим кўпайтирувчиси
аниқлансин. Кўпайтирувчининг юқорида зикр этилган махсус жадвал
бўйича энг яқин жадвал ифодалари i = 6% ва i=6,25% учун 1,7908477
ва 1,8335358 га тенгдир. Бунга асосан i=6,2% учун ўсим
кўпайтирувчисининг интерполяция ифодаси қуйидагига тенг бўлади:
q
n
= 1,7908477 + (0,062-0,06) / (0,0625-0,06) х (1,8335358—
1,7908477) = 1,8249982.
Кўпайтирувчининг аниқ ифодаси 1,8249256 га тенг. Аниқ ва
интерполияция формулалари бўйича олинган натижалар орасидаги
фарқ, ўнлик касрнинг вергулдан кейинги 5-сонида ўз ифодасини
топди.
Фоизларнинг ўзгарувчан ставкаси. Агарда контрактнинг
шартларида фоиз ставкаси даражасининг вақт давомидаги ўзгариши
кўзда тутилган бўлса, унда фоизларни ҳисоблаш учун қуйидаги
ўстирилган сумма формуласидан фойдаланилади:
S = Р(1 +i1)
n 1
(1 +i2)
n 2
... (1 + ik)
n k
,
бу ерда, i1, i2,...,ik — фоиз ставкаларнинг вақт кетма-кетлигидаги
ифодалари;
n1, n2, ..., nk — тегишли фоиз ставкалар қўлланиладиган даврлар.
Масала. Ссуда бўйича ставка йиллик 8,5% плюс 0,5% маржа
даражасида дастлабки икки йил учун ва 0,75% миқдорида кейинги уч
456
йил учун белгиланган. Ушбу ҳолатда ўсим кўпайтирувчиси 5 йил
ичида қуйидагига тенг бўлади:
1,09
2
х 1,0925
s
= 1,5492351.
Do'stlaringiz bilan baham: |