Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

НАМОЗДАГИ ВАСВАСАНИНГ ҲУКМИ, УНИ ҚАЙТАРИШ ЙЎЛЛАРИ 
Шайтон одам боласининг ашаддий душманидир. У намозда кишини чалғитади, фикрини ҳар 
томонга олиб қочади. Иблиснинг мақсади аниқ: намозхонни йўлдан уриш, хушуъсига халал бериш, 
ибодатига нуқсон етказиш, охир-оқибат савобдан маҳрум этиш. 
Уламолар айтишича, озгина васваса намозни бузмайди, балки ибодат савобини камайтиради. 
Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Албатта бир киши (намоздан) чиқади ва унга 
намозининг ўндан бири, тўққиздан бири, саккиздан бири, еттидан бири, олтидан бири, бешдан бири, 
тўртдан бири, учдан бири, ярми ѐзилади”, деганлар
53
. 
50
Манба: “Ат-таълиқус сабиҳ шарҳу мишкотил масобиҳ”; “Файзул қодир”. 
51
Манба: Ибн Ражаб, “Ал-хушуъ фис салот”, муҳаққиқ муқаддимасидан. 
52
Манба: “Ҳилол” тақвимининг 2005-йилги 4-сони. 
53
Абу Довуд ҳасан санад билан ривоят қилган. 

---

25 
Айтилишича, васваса туфайли намозда юзага келган нуқсонлар нафл намозлар билан 
тўлдирилади. Агар намозда васваса камроқ бўлса, ибодат шунча мукаммал бажарилади. Чунки 
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким менинг таҳоратимга ўхшатиб таҳорат олгач, (хаѐли) 
чалғимаган ҳолда икки ракат намоз ўқиса, ўтган гуноҳлари кечирилади”, деганлар
54
. 
Намозда хаѐлни бир ерга жамлаш, васвасани кетказиш учун ўқилаѐтган дуоларни, зикрларни, 
қироатни, бажарилаѐтган амаллар маъносини тушуниш керак. Шунда қалб уйғонади, банда Аллоҳ 
билан юзма-юз туриб У Зотга муножот қилаѐтганини, Уни кўриб турганини сезади. Агар инсон намоз 
лаззатини тотиб кўрса, ибодатдан ором олса, бошқа нарсаларга чалғимайди. 
Намозда хушуъ топиш учун унга халақит берадиган нарсалар бартараф этилади, қалбни 
тафаккурдан тўсадиган иллатлар олди олинади. Зеро, банда шубҳа-гумонларга, шаҳватларга берилса, 
васвасага кўп учрайди. Моддий нарсаларга қаттиқ боғланиш намозга хоҳишни сўндиради. Қалб эса 
ўзи истаган нарсага мудом талпинади, фикр унга боғланиб қолади. Дунѐга берилган одам намозда ҳам 
турли ўй-хаѐллардан қутулолмайди. Табиийки, қалбни моддиятдан холи қилмай туриб хушуъ топиш 
қийин. 
Бошқа тарафдан олиб қараганда, намоз ўқишга чоғланган, Аллоҳга илтижо этиш ниятидаги 
банда васвасага дуч келади. Чунки шайтон яхшилик йўлини тўсмоқчи бўлади. Шунинг учун банда 
намозда кўпроқ васвасага учрайди. Иблис Аллоҳга юзланган бандани ниятидан қайтаришга, нима 
қилиб бўлсаям мақсадига етказмасликка уринади
55
. Ўғри хароба уйни тунамаганидек, шайтон ҳам 
яхшиликдан йироқ кимсаларга парво қилмайди, балки Аллоҳ сари интилганларни йўлдан уриш пайида 
бўлади. Бундай вақтда сабот билан, сабр-тоқат билан, Аллоҳдан ѐрдам сўраб ибодатда, зикрда 
бардавом бўлинса, шайтон васвасаси даф бўлади. Зеро, Аллоҳ таоло: “Шубҳасиз, шайтон макри заиф 
бўлувчидир”, деган
56
.