Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

НАМОЗДА АЪЗОЛАР ҚАЙ ҲОЛАТДА БЎЛИШИ КЕРАК? 
Савол: Маълумки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам эркакларни сочни тепага йиққан 
ҳолда намоз ўқишдан қайтарганлар. Бу қайтариқ аѐлларга ҳам тегишлими? Яъни, аѐллар намозда, 
намоздан ташқарида сочини турмаклаб юришлари мумкинми? 
Жавоб: Муҳтарам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламдан нақл қилинган бир 
ҳадисда эр киши сочини тепага йиғиштириб намоз ўқишдан қайтарилган. 
Биринчидан, мазкур ҳадис эркакларни намозда сочларини тўплаб ўқишдан қайтарган. Демак, 
хотинлар бундан мустаснодир. 
Иккинчидан, бу наҳий намоз ўқувчи эр кишига нисбатан айтилади. Бундан чиқди, намоздан 
ташқарида йиғиштириб юриш мумкин. 
Учинчидан, фуқаҳолар бу наҳийни танзиҳий макруҳ, яъни, мубоҳга яқинроқ наҳий 
дейишган
308
. 
НАМОЗДА НИГОҲ ҚАЕРГА ҚАРАТИЛАДИ? 
Савол: Намозда нигоҳ қаерда бўлиши кераклиги, қўл-оѐқлар ҳолати ҳақида маълумот 
берсангиз. 
Жавоб: Эркак киши “Аллоҳу акбар” деб намозни бошлашда (енги узун бўлса) икки қўл 
кафтини енгидан тўлиқ чиқаради, бармоқларини ўз ҳолича тутиб, кафтни қиблага қаратиб, бошни 
энгаштирмай бош бармоқни қулоқ юмшоғига теккизади. Аѐллар эса қўлларини енгларидан 
чиқармаган ҳолда елкаларигача кўтарадилар. Сўнг ўнг қўл кафтини чап қўл кафти орқасига қўйиб, 
ўнг қўл бош бармоғи ва жимжилоғи билан чап қўл ошиғи ушланади. Бунда қолган уч бармоқ чап қўл 
билагида бўлади. Шу ҳолда эркаклар қўлларини киндик остида, аѐллар кўкраклари устида тутадилар. 
308
Манба: “Маслакул муттақин”, “Тасҳили зарурий”, “Мажмуатул фатово”. 

---

139 
Қиѐмда эркаклар оѐқлари ораси тўрт энли бўлади. Аѐллар оѐқларини жуфтлаб турадилар. Эркаклар 
рукуъда қўл бармоқлари орасини очиб, икки тиззани маҳкам чангаллайдилар. Аѐллар бармоқларини 
жамлаб тиззаларини тутадилар. Саждада қўл ва оѐқ бармоқлари қиблага қаратилади. Қўл бармоқлари 
жуфтланиб, бош бармоқ қош тўғрисига қўйилади. Бу ҳолда қулоқ устидан тушган нарса қўл устига 
тушадиган бўлсин, билаклар ерга тегмасин. “Фатово оламгирия”, “Мунятул мусалли” китобларида 
айтилишича, намоз ўқувчи сажда ҳолида оѐқларини ердан кўтариши намозни бузади. Агар бир 
оѐғини кўтарса, макруҳ бўлади. 
Қаъдада эркаклар чап оѐқларини тўшаб, унга ўтирадилар. Ўнг оѐқларини, панжаларини қиблага 
қилиб тик тутадилар. Қўллар, бармоқлар ўз ҳолича тутилиб, сонга қўйилади. Бармоқ учлари тизза 
билан тенг бўлиши лозим. Аѐллар чап қуйруғи билан ўтириб, ўнг томондан икки оѐғини чиқариб, ўнг 
болдирини чап болдири устига қўяди. Аѐллар саждада икки билагини ерга қўяди.