Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

8. Ташаҳҳуд маъноси. 
َّصلاَس ِىَّلِل ُت َّهِحَّتلا
َلَّسلا ُت َبّْهَّطلاَس ُتاَوَل
ُىُت َكَرَػبَس ِىَّللا ُةَْحَْرَس ُِّبَِّهلا َمُّػيَأ َكْهَلَع ُـ
َلَّسلا
ِىَّللا ِد َبِع ىَلَعَس َهْػهَلَع ُـ
َيِِلْ َّصلا
.
Ўқилиши: “Ат-таҳийяту лиллааҳи вас-солаваату ват-тоййибаат, ассалааму алайка айюҳан 
набийю ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ, ассалааму ъалайнаа ва ъалаа ъибаадиллааҳис солиҳийн”. 
Маъноси: “Мулк (Аллоҳга тегишли), салавотлар, покиза нарсалар Аллоҳ учундир. Эй 
Пайғамбар, сизга салом, Аллоҳнинг раҳмати, баракаси бўлсин. Бизларга, Аллоҳнинг солиҳ 
бандаларига салом бўлсин”. 
“Ат-таҳийяту лиллааҳи...”даги “таҳийя” сўзи улуғлаш маъносини ҳам англатади. Яъни, ҳар 
жиҳатдан улуғлик, комиллик фақат Аллоҳга хос. Биз Аллоҳнинг улуғлигини эътироф этамиз. У Зот 
бизнинг улуғлашимизга муҳтожлиги учун эмас, шунга муносиблигини учун Аллоҳ шаънига мақтовлар 
айтамиз. 
“Вас-солаваату” сўзи “намоз”, “дуо” маъносини билдиради. Яъни, барча намозлар – фарзи ҳам, 
нафли ҳам фақат Аллоҳ учун ўқилади, дуолар У Зотга қилинади, ҳожатлар раво этилиши фақат 
Аллоҳдан сўралади. 
“Тоййибаат” тоза, покиза дегани. Яъни, Аллоҳга энг покиза сифатлар хос. Аллоҳ фақат пок 
сўзларни гапиради, покиза ишларни қилади, поклик ила васф этилади. Зеро, Аллоҳ барча нарсада: Ўз 
зотида, сифатларида, қиладиган ишларида Покдир. Шунингдек, Аллоҳ бандаларидан фақат пок 
нарсаларни: мусаффо эътиқодни, холис амалларни, покиза сўзларни қабул этади. 
“Ассалааму алайка”. Яъни: 
271
Манба: Абу Довуд – Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан – саҳиҳ санад билан келтирган ривоят. 
272
Манба: Абу Довуд – Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан – ҳасан санад билан келтирган ривоят. 

---

118 
1. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга Аллоҳнинг саломи бўлсин! Аллоҳ у зотни ҳифзу 
ҳимоясида сақласин! 
2. У зот учун ҳар қандай офатдан саломатлик тилаб дуо қиламиз. 
3. Шариатларига, суннатларига омонлик тилаймиз, душманлар тажовузидан паноҳ сўраймиз. 
Шу ерда савол туғилади: тирик инсонга соғлик, тинчлик сўраб дуо қилинади. Бу тушунарли. 
Лекин ҳаѐтдан ўтиб кетган одамга нима учун саломатлик сўралади? 
Саломатлик сўраб дуо қилиш фақат тириклик билан боғлиқ эмас. Чунки ҳали олдинда 
қиѐматдаги оғир ишлар турибди. Хабарларда келишича, одамлар сирот кўпригидан ўтаѐтганида 
пайғамбарлар “Аллоҳумма саллим, саллим” (Ё Аллоҳ, уни саломат қил, саломат қил!) деб дуо 
қилишади. Бундан чиқди, инсон ўлимдан сўнг ҳам хавф-хатардан холи бўлмайди. Шунинг учун 
тирикларга ҳам, ўликларга ҳам тинчлик, офият сўралади. 
“Ва роҳматуллоҳи ва барокаатуҳ”. Агар раҳмат мағфират ѐки салом билан ѐнма-ѐн келса, унда 
мақсадга эришишдаги восита назарда тутилади. 
“Барака” жуда кўп яхшиликдир. Биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга эргашган 
мўминлар сони ошишини, улар янада кўпроқ солиҳ амаллар қилишини сўраймиз. Зеро, мўмин-
мусулмонлар қилган солиҳ амаллари савоби Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламга етиб 
туради. 
“Ассалааму ъалайнаа...” деганда киши аввал ўзини, кейин уммати муҳаммадиянинг барча 
аъзоларини назарда тутади. 
“Ва ъалаа ъибаадиллааҳис солиҳийн”. Аллоҳнинг солиҳ бандалари деганда ердами, кўкдами, 
тирикми, дунѐдан ўтганми, одамми, фаришта ѐки жинми, ҳар бир солиҳ, ихлосли, Аллоҳга қуллик 
қилувчи, У Зот буйруқларига итоат этувчи банда кўзда тутилади.