Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

Инсон ҳуқуқлари бўйича америка давлатлариаро суд тарафлар ўртасида 
низоларни кўриш юрисдикциясига эга, хусусан, давлат­иштирокчилардан 
бири Инсон ҳуқуқлари бўйича Америка конвенциясига риоя қилмасликда 

---

77
айбланган ишларни ҳал қилиш юрисдикциясига эга. Шунингдек, у Конвен-
ция ва инсон ҳуқуқлари бўйича муайян шартномалар бўйича тавсиявий хуло-
салар чиқариши мумкин. Иш ўз иш юритувига берилган тақдирда Суд инсон 
ҳуқуқлари бўйича Америкалараро Комиссия томонидан кўриб чиқилган факт-
лар ва ҳуқуқ масалаларни ҳам кўриб чиқишга ваколатли. Суд етказилган зарар-
ни пул кўринишида қоплаш тўғрисида қарор чиқаришга ва белгиланган даъ-
во бўйича нафақат ҳуқуқ бузилишини, балки давлатлар ушбу ҳуқуқбузилиши 
билан боғлиқ равишда қўллаши лозим бўлган чораларни ҳам белгилаб қарор 
чиқаришга ваколатли.
Африка қитъаси 1981 йилдаги инсон ва халқлар ҳуқуқлари Африка 
хартия сининг таркиби ва инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш соҳасида қитъа 
давлат ларининг ҳамкорлигига таъсир кўрсатган ўзининг махсус жиҳатларига 
эга. Африка давлатлари инсон ва халқлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш борасида-
ги ҳамкорлигининг асосида кенг маънода ривожланиш (иқтисодий, ижтимоий, 
маданий ва сиёсий ривожланиш) назарияси ётади. Инсон ҳуқуқларини замона-
вий шарҳлаш нуқтаи назаридан европа ва африка моделларини уйғунлаштириш 
бу соҳада тараққиётга эришишнинг энг мақбул йўлидир.
Инсон ва халқлар ҳуқуқлари Африка хартиясининг қабул қилиниши инсон 
ва халқлар ҳуқуқларини таъминлаш борасидаги минтақавий тизимлар шакл­
ланишининг мантиқий давоми бўлди. Африка хартияси, бир тарафдан, афри-
ка цивилизациясининг қадриятлари ва одатларига таянса, иккинчи тарафдан, 
БМТ Устави, инсон ҳуқуқлари бўйича Халқаро пактлар, шунингдек, БМТ Бош 
Ассамблеясининг қатор резолюция ва декларацияларида мужассамлашган инсон 
ва халқлар ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг универсал тизимига асосланади.