Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

Америка давлатлари ташкилотининг Низоми тасдиқланган Конференция-
да шунингдек, инсон ҳуқуқ ва мажбуриятлари Америка декларацияси ҳам 
қабул қилинган бўлиб, унда 27 та инсон ҳуқуқлари ва 10 та мажбурияти 
эълон қилинган.
Инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги Америка конвенцияси (1969 йил) 12 хил уму-
мий категориядаги фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқларни, масалан ҳуқуқ субъект­
лилигини тан олиш ҳуқуқи, яшаш ҳуқуқи, инсоний муомалага, адолатли суд-
ловга, мулкка, бирлашиш эркинлигига бўлган ҳуқуқларни кафолатлайди.
Конвенцияга қўшимча протокол иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқларга 
оид бўлиб, Сан­Сальвадор протоколи сифатида ном қозонган ва 1988 йилда 
қабул қилинган.
Инсон ҳуқуқлари бўйича Америкалараро комиссия. Бу Комиссиянинг 
функциялари инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги Америка конвенциясининг 41­мод-
дасида мустаҳкамланган. Бу модда Комиссиянинг функцияларини Америка 
давлат лари ташкилотининг органи сифатида белгилаб беради ва уни Конвенция­
нинг 44–51­моддаларида мустаҳкамланган “петициялар ва бошқа мурожаатлар 
бўйича ўзининг бошқаруви доирасига мувофиқ чоралар кўриш”га ваколат беради.
Конвенцияга мувофиқ Комиссия петиция ва давлатларнинг бошқа мурожаат­
ларини кўришга ваколатли. Петициянинг ўринлилиги тўғрисидаги қарор 
бир қатор шартларга боғлиқ, қисман халқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этил-
ган принципларига мувофиқ барча ички ҳуқуқий ҳимоя воситаларидан 
ўтилганлигига боғлиқ. Бундан ташқари, Комиссияга петиция тахминий мав-
жуд бўлган ҳуқуқбузилишининг жабрланувчиси муайян иш бўйича миллий 
суднинг оҳирги қарори қабул қилинганлиги ҳақида хабардор қилингандан сўнг 
фақатгина олти ойлик муддат ичида берилиши мумкин. Шикоят ўринли деб 
топилган тақдирда Комиссия тақдим қилинган маълумотларни кўриб чиқади, 
ҳуқуматдан керакли маълумотларни сўрайди ва фактларни ўрганади. Бу жараён 
доирасида Комиссия шикоят берган шахс ва ҳукумат вакили иштироки да маж-
лис ўтқазади.