Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция 20 ноябрь 1989 йилда қабул 
қилинган ва 2 сентябрь 1990 йилда кучга кирган. Унинг асосий мақсади бола 
манфаатларини юқори ҳимоясини таъминлашдан иборат. Конвенция уни рати-
фикация қилган давлатларни болалар ўз мамлакатларининг ижтимоий ҳаётида 
фаол ва ижодий қатнашишлари мумкин бўлган шароитларни яратишга чорлайди.
Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенциянинг асосий таркиби қуйи-
дагилардан иборат:
биринчидан, 18 ёшга тўлмаган ҳар қандай шахс бола ҳисобланади, агар 
миллий қонунчилик вояга етишнинг ёшроқ ёшини назарда тутмаган бўлса;
иккинчидан, Конвенция фуқаролик, сиёсий, иқтисодий ва маданий 
ҳуқуқларнинг бутун мажмуини қамраб олади ва бир ҳуқуқнинг амалга ошири­
лиши иккинчи ҳуқуқнинг амалга оширилишидан ажралмаслигини тан олади;
учинчидан, ўз интеллектуал, ахлоқий ва руҳий имкониятларини ривожланти-
риш учун болага зарур эркинлик атроф­муҳитнинг соғломлилиги ва хавфсизли-
ги даражаси, соғлиқни сақлашга имкониятларнинг мавжудлиги ва овқатланиш, 
кийим ва уй­жойга боғлиқлигини Конвенция кўрсатиб беради;
тўртинчидан, Конвенциянинг муҳим принципи бу камситиш қилмасликдир. 
Болалар ўз ҳуқуқларидан ирқи, терисининг ранги, жинси, тили, келиб чиқиши, 
мулкий ҳолати, соғлиғининг ҳолати ва боланинг туғилиши, ота­онаси ёки 
қонуний васийлари ёки бошқа ҳар қандай ҳолатлардан қатъий назар ҳеч қандай 
камситишсиз фойдаланишлари лозим;
бешинчидан, Конвенция болаларни эксплуатациянинг ҳар қандай кўрини­
шидан ҳимоя қилиб, миллий озчилик вакиллари ва туб халқларнинг болалари 
масаласи, шунингдек, гиёҳвандлик воситаларини суистеъмол қилиш ва бола-
ларга ғамхўрликнинг мавжуд эмаслигини кўриб чиқиб, инсон ҳуқуқларининг 
ҳуқуқий чегараларини кенгайтиради;
олтинчидан, Конвенцияда жиноий фаолиятга жалб қилинган болалар 
ҳуқуқларини муҳофаза қилишга қаратилган аниқ қоидалар мавжуд;
еттинчидан, Конвенция оила ва ота­онанинг болаларга ғамхўрлиги ва улар-
нинг ҳимоясидаги муҳим ролини, шунингдек, давлатнинг ота­оналарга ўз маж-
буриятларини бажаришда ёрдамлашиш мажбуриятини тан олади.
Ушбу Конвенцияга амал қилиниши устидан назоратни амалга ошириш бола 
ҳуқуқлари бўйича Қўмитага юклатилган.