Mo‘minov N. N., Bolbekov M. A., Po‘latov I. B., Nurmatov sh. Sh

Baliqlarni sovitish 

Baliqlarni  baliq  tutuvchi  kemalarda,    agar  qirg‘oqdan  uzoq  bo‘lmas-

qirg‘oqdagi  xolodilniklarda  sovitiladi.  Sovitish  muhiti  sifatida  muz,    sovuq  suv  yoki 

past  konsentratsiyali  osh  tuzi  eritmasi  ishlatiladi.  Baliqlarni  sovitish  uchun  muz  keng 

qo‘llaniladi.  Baliqlarni  sovitish  uchun  muz  ishlatiladi.  Sun’iy  muz  tabiiy  muzga 

qaraganda  toza,    mikroorganizmalr  bilan  kam  ifloslangan.  CHunki,    uni  sanitariya 

talablariga rioya qilingan holda,  toza suvdan tayyorlaydilar. 

Kerak bo‘lganda unga antiseptik va antibiotik moddalarni qo‘shish ishlatishdan 

oldin,    sovitiladigan  mahsulot  bilan  yaxshi  kontaktga  bo‘lishi  uchun  uni  mayda 

bo‘lakchalarga bo‘ladilar. Bunda kichik kubik silindrlar,  tangachalar yoki qor shaklida 

tayyorlangan  sun’iy  muz  juda  qulay  hisoblanadi.  CHunki,    un  maydalashga  hojat 

qolmaydi.  Muzni  baliq  ustiga  qavatma-qavat  sepiladi.  YAshik,    bochka  yoki  savat 

ichiga avval bir qavat muz sepiladi,  ustiga bir qavat baliq joylashtiriladi va ustilan yana 

bir qavat muz sepiladi va ustidan bir qavat muz sepiladi va shu jarayon idish to‘lguncha 

takrorlanadi. 

Baliqni  -  1

0

S  gacha  sovitish  tavsiya  etiladi.  Bu  harorat  baliq  to‘qimalaridagi 

suvlarning  muzlanishining  boshlang‘ich  harorati  hisoblanadi.  Lekin,      oddiy  suvdan 

tayyorlangan muz bilan baliqni 2

0

S gacha sovitish mumkin. SHuning uchun dengizdan 

to‘tilgan  baliqlarni  sovitish  uchun  dengish  suvidan  tayyorlangan  muz  ishlatiladi. 

Bunday muz eriganda harorat – 2, 1 

0

S bo‘ladi. 

Maydalangan  muz  bilan  sovitganda,    baliqning  sifati  yaxshi  saqlanadi,   

qurimaydi,  deformatsiyaga uchramaydi,  tovarlik ko‘rinishini yo‘qotmaydi. 

Lekin,    muzni  maydalash  va  baliqni  ustiga  qavatma-qavat  qilib  sepish  ko‘p 

mehnat  talab  etadi,    muz  kristalchalari  baliq  to‘qimalarini  kesishi  mumkin,    muz  esa 

suvga  aylanib,    suvda  eruvchi  ayrim  oziqaviy  moddalarni  oqizib  ketadi.  Muz  bilan 

sovitish  jarayoni  nisbatan  sekin  o‘tadi.  Lekin,    baliqlarni  sovitishda  bu  usul  ko‘p 

jihatdan afzal hisoblanadi. 

Hozirgi  vaqtda  2-4  %  li  osh  tuzi  eritmasi,    baliqlarni  sovitish  uchun 

qo‘llaniladigan  suyuq  muhit  hisoblanadi.  Xolodilnik  mashinalari  yoki  muz  va  tuz 

aralashmasi  bilan  -  2

0

S  gacha  sovitilgan  osh  tuzi  eritmasiga  baliqni  botirib  qo‘yishadi 

yoki  baliq  ustidan  quyib  turiladi.  Baliqni  botirib  sovitganda  suyuqlik  aralashtirilib 

turiladi. Baliqni ustidan suyuqlikn quyib sovitganda,  baliqlarni bir qator va ko‘pi bilan 

ikki qator qilib panjara yoki setkali transportyor ustiga joylashtiriladi. 

Suyuq  muhitda  sovitish,    muzda  sovitganda  nisbatan  tezroq  kechadi.  Suyuq 

sovitgichlarni  ishlatganda,    sovitish  jarayonini    to‘liq  mexanizatsiyalash,    ish  paytida 

---

30 

 

kerakli  sanitariya  sharoitlarini  yaratish  oson  bo‘ladi.  suyuq  muhitda  sovitganda  baliq 

tanasi tilinmaydi,  qurimaydi,  deformatsiyalanmaydi.  

SHuni  qayd  etish  lozimki,    baliq  yuzasidagi  shilimshiq  moddasidan  ham 

tozalanadi  va  baliqning  tovar  ko‘rinishini  yaxshilaydi.  CHunki  bu  modda 

mikroorganizmlarning rivojalnishi uchun sababchi muhit hisoblanadi. 

Sovitilgan  baliqlarni  yashiklarga  joylashtirib  xolodilnik  kameralarida 

saqlaydilar.