Mo‘minov N. N., Bolbekov M. A., Po‘latov I. B., Nurmatov sh. Sh

---

1 

 

Mo‘minov N.N., Bolbekov M.A., Po‘latov I.B., Nurmatov SH.SH 

 

 

 

 

QISHLOQ XO‘JALIK MAHSULOTLARINI SAQLASHDA 

SOVITISH TEXNOLOGIYASI VA JIXOZLARI fanidan  

amaliy mashg’ulotlari uchun 

 

 

 

 

USLUBIY QO‘LLANMA 

 

 

 

 

Samarqand-2019 

 

---

2 

 

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O

‘

RTA MAXSUS TA’LIM 

VAZIRLIGI 

 

 

 

 

SAMARQAND VETERINARIYA MEDITSINASI INSTITUTI 

 

 

 

 

“CHorvachilik va o‘simlik mahsulotlarini saqlash,  qayta ishlash texnologiyasi” 

kafedrasi 

 

 

 

“Qishloq xo

‘

jalik mahsulotlarini saqlashda sovitish  

texnologiyasi va jixozlari” fanidan 

 

 

 

 

 

 

 

USLUBIY QO‘LLANMA 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SAMARQAND - 2019 

---

3 

 

Tuzuvchilar:  

1.Mo‘minov N.N – “CHorvachilik va o‘simlik mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash 

texnologiyasi” kafedrasi dotsenti, t.f.n. 

2.Bolbekov  M.A  –  “CHorvachilik  va  o‘simlik  mahsulotlarini  saqlash,  qayta  ishlash 

texnologiyasi” kafedrasi assistenti. 

3.Po‘latov  I.B  –  “CHorvachilik  va  o‘simlik  mahsulotlarini  saqlash,  qayta  ishlash 

texnologiyasi” kafedrasi assistenti. 

4.Nurmatov  SH.SH  –  “CHorvachilik  va  o‘simlik  mahsulotlarini  saqlash,  qayta 

ishlash texnologiyasi” kafedrasi assistenti. 

 

 

 

Taqrizchilar: 

1.Fayziyev. Dj–  SamISI,  Xizmat ko‘rsatish,  servis va uni tashqil etish kafedrasi 

mudiri,  t.f.n.  

2.Tursunov. A –  “CHorvachilik va o‘simlik mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash 

texnologiyasi” kafedrasi dotsenti, k.f.n. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Biotexnologiya, chorvachilik mahsulotlarini qayta ishlash texnologiyasi fakultet 

uslubiy  kengashining  «№__» 201____yil qaroriga muvofiq chop etishga tavsiya 

qilindi. 

 

 

 

 

 

 

Uslubiy qo‘llanma Samarqand VMI kengashining «№__» 201____yil yig‘ilishi 

qaroriga muvofiq chop etishga ruxsat berildi. 

---

4 

 

Kirish 

 

Dunyoda  birinchi  sovutgich  1834  yili,    Londonda  Djekoba  Perkensning 

loyixasi  asosida  qurilgan.  1871  yili  SHarm  Geles  Fransuz  olimi  va  1872  yili  ingliz 

Boyl  tomonidan  sovutkichlar  yaratdi.  Djekoba  Perkins  –  etil  efirida,  SHarm  Geles 

metil  efirida  va  Boyl  ammiakda  ishlovchi  sovutgichlar  yaratgan.  Statsionar 

sovutgichlar. 

Xarakatlanuvchi 

sovut-kichlar. 

Saklash 

sovutkichlari, 

savdo 

sovutkichlari. Uy-ruzgor sovutkichlari.  

O‘zbekiston  Respublikasi  mustakillikga  erishilganligi  tufayli  qishlok 

xo‘jaligida  etishtirilayotgan  mahsulotlarni  kayta  ishlash  korxonalarida,    kichik 

sexlarda  va  xorijdan  keltirilgan  texnologik  liniyalarda  tayyor  mahsulotlar  ishlab 

chiqarish  va  konserva  sanoatini  rivojlanishiga  katta  e’tibor  berilmokda.  Bizga 

ma’lumki  keyingi  paytlarda  qishlok  xo‘jaligida  meva  va  sabzavot,    poliz  ekinlari 

eqiladigan maydonlar kengaytirilmokda. Hozirgi vaqtda sun’iy sovitish uskunalarisiz 

xalk  xo‘jaligining  biron  bir  tarmog‘ini  tasavvur  kilish  kiyin.  Ayniksa  ulardan  tez 

buzuluvchan  oziq-ovqat  va  qishlok  xo‘jalik  mahsulotlarini  saklashda  keng 

foydalaniladi. 

 

Sanoat  mikyosida  birinchi  bo‘lib  Rossiyada  1877  yili  Murmansk  tumanidagi 

baliq  sanoatida  ishlatilgan.  1888  yilda  Astraxanda,    1889  yili  ikkita  katta  pivo 

zavodlarida,    1895  yilli  Belgorodda  250  tonnalik  sovutgich  kurildi.  1917  yilda  bor 

yo‘g‘i jami 60 ming tonnalik sig‘imga ega bo‘lgan 58 ta sovutgich bor edi. 

«Sovitish  texnologiyasi»  kursida:  Oziq-ovqat  va  qishlok  xo‘jalik 

mahsulotlarini  sovitish  yo‘li  bilan  saqlash,    qayta  ishlash,    umumiy  prinsiplari  va 

usullari,    sovuqlik  bilan  konservalash,    mahsulotlarni  sovitish,    muzlatish,    saklash,  

kizdirish va eritish (tajribali) usullari,  bu jarayonlarni hozirgi zamon talablari ostida 

rivojini  va  buning  uchun  kerak  bo‘ladigan  uskunalar,    kulinariya  mahsulotlarini 

saklash,  eritish va kizdirish,  sovutgichli transportlar bilan tanishasizlar. 

Sovutgichli  transportlar  ham  juda  tez  rivojlana  boshlandi.  Sovutgichli  temir 

yo‘l  vagonlari,    poezdlari,    bo‘limlari  paydo  bo‘ldi.  SHular  jumlasidan  ular  bilan 

savdo  tarmoqlari  va  oziq-ovqat  sanoati  ham  ta’minlandi.  Sovutgichlar  ishlab 

chiqarish  keng  ko‘lamga  qo‘yildi.  Hozir  ham  kelajakda  ham  sovutgichlardan 

foydalanish  keng  qo‘llanilishi  sababli  joylarda  sovutgich  ishlab  chikaruvchi 

korxonalar kurilgan va kurilmokda.