Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Muhammad Al Idrisi
2
 (abu abd allah Muhammad al idrisi al 
qurtubi al hasani al sabti yoki oddiy qilib al idrisi. 1100-1156) 
taxminan Seutada o‘sha vaqtdagi almoravidlar imperiyasida, tugulgan. 
Va kordobada taxsil olgan. Norman qirollar boshqaruvi ostida sitsiliya 
O‘rta yer dengizida vizantiya, islom va g‘arbiy xristian madaniyatlari 
orasida markaziy pozitsiyani ushlaydi. Palermoning poytaxt shahri 
ko‘p millatlardan kelgan dengizchilar, savdogarlar, ziyoratchilar, salib 
yurishi qatnashchilari uchun engi yaxshi uchrashadigan joylardan biri 
bo‘lgan. 
Qirol rodjerning buyrug‘iga binoan yozilgan. Xaritada yo‘q narsalar 
xam qamrab olinadi: mamlakatlar va quruqliklarning xolati, ularning 
                                                 
1
 Rojo Orcajo T., Catálogo descriptivo de los códices que se conservan en la 
Santa Iglesia Catedral de Burgo de Osma, in “Boletín de la real Academia de la 
Historia”, 1929, 94, pp. 655-792. 
2
  The Encyclopaedia of Islam, new edn., vol. 3, Leiden, p. 1038 (online). 
Maqbul Ahmad S., Cartography of Al-Sharif al-Idsrisi, in Harley J.B., Woodward D. 
(eds.),  Th History of  Cartography, vol. 2, book 1, Cartography in the traditional 
Islamic and South Asian societies, Chicago 1992. pp. 156-173. 

---

 
 
45
odamlari va ularning mol mulki, joylar, va ularning o‘xshashliklari, 
dengizlari, tog‘lari va o‘lchamlari, ularning ekin donlari va 
daromadlari, xamma binolar turlari, mol mulklar. Ular ishlab ciqargan 
mahsulotlar. Ularning iqtisodi va tovar ayirboshlash, eksport va 
import. Unga bogliq bolgan barca ajoyib narsalar. Shuningdek yetti 
iqlimga xurmatda bolishgan va shuningdek odamlarining tavsifi va 
ularning urf odatlari, tashqi korinishi, kiyimlari va tillari xaqida 
aytiladi. 
Yirik kitob 70 ta xududiy xaritalar toplami bilan toldiriladi
1
. 
Xammasi janub tomonga yonaltirilgan. Bir necha asr dan buyon eng 
togri xarita bolgan. Bugungi kundagi 10 ta qo‘lyozmaning 8 tasi oz 
ichiga xaritalarni qamrab oladi. Al-idrisining geografiyasi 
musulmonlarning mavhum narsalarni chizish an’anasini to‘xtatgan va 
u matematik kardinatalarsz islim dunyosining xududiy xaritalarini 
tasvirlagan. U grek matematigi va geografigi ptolamey izidan borgan. 
Yolg‘iz manzilgohlarnig geografik kordinatalarini berish orqali butun 
dunyoni tasvirlagan. Ptolamey an’anasiga muofiq, u dunyoni globus 
shaklida tasvirlaydi. Aylana uzunligida 22 900 mil bolishini 
xisoblaydi. fazoda tuxum sarigi kabi bir xil turushini aytadi. Ptolamey 
kabi u kengliklarga kora yerni 7 ta iqlimga boladi
2
. Xar bir iqlim suniy 
ravishda 10 ta bo‘lim ichidagi uzun ciziqlar orqali bolinadi. Dunyoni 
afrikaning garbiy qirgoqlaridan osiyoning Sharqiy qirgoqlarigacha deb 
tasvirlaydi. Natijasi tortburchakli xaritalar bn deyarli bir xil natija aks 
etadi.  
Ptolameyning geografik ishi orta asr yevropasida deyarli yog 
bolib ketadi ammo 9 ci asr da arab tarjimalarida saqlanib 
qolingan.idrisi andalusiyalik astranom al zarqalining ishidan xam 
fodalanadi. Shuningdek garbiy ortayer dengizidagi bogliq bolgan 
joylardagi ptolameyning tuzatishlaridan xam foydalanadi. U ulkan 
sayoxatlaridagi mumotlaridan va boshqa sayohatchi va 
savdogarlarning malumotlarini toplaydi. U shuningdek turli xil 
                                                 
1
 Martinez-Gros G., La division du monde selon Idrīsī, in Balard M., Ducellier A. 
(eds.), Le partage du monde. Échanges et colonisation dans la Mediterranée 
médiévale, Paris 1998, pp. 315-334. 
2
 Martinez-Gros G., La division du monde selon Idrīsī, in Balard M., Ducellier A. 
(eds.),  Le partage du monde. Échanges et colonisation dans la Mediterranée 
médiévale, Paris 1998, pp. 315-334. 

---

 
 
46
madaniyatga oid ananalardan tarixiy va afsonaviy faktlardan 
foydalanadi. Dunyo xaritasining pasti chap birchagida uzoq Sharqi 
osiyodagi yopiq ulkan darvozalar ortidagi yajuch majuch (gog and 
magog) larning yerini koramiz. Yajuch majuchlar bibliyada, mashhur 
qadimiy kitoblarda 3 asrdagi rimlik aleksandr yoki Qur'an kabi 
kitoblarda paydo bolgan.  
Al idrisi islom geograflari ibn battuta, ibn haldun, piri rais va 
yevropalik dendizchilar xristafor kolumb, vasko da gama larni 
ilhomlantiradi. Biroq bahsli bolishiga qaramasdan uning yevropadagi 
tasiri kam bolgan.  
Xozirda Rodjer kitobining 10 ta qolyozma nusxasi bor. Eng eskisi